Bas Langereis leest u voor!

Kijk, daar heb je Rukkie.
Je kunt hem bijna niet zien, want het is al donker op straat.
Rukkie duwt een kruiwagen. Waar zou hij naartoe gaan?
Hij loopt naar de hoek van de straat.
Daar staat Rachid.

‘Hoi Rachid,’ zegt Rukkie. ‘Ga je mee?’
‘Waar gaan we naartoe?’ vraagt Rachid.
‘Naar het winkelcentrum!’
‘Wat gaan we daar doen?’
‘Rellen!’ roept Rukkie.
‘Rellen, leuk!’ zegt Rachid. ‘Maar waarom precies?’
Rukkie loopt door.

Rachid komt hem achterna. ‘Waarom gaan we rellen?’
‘We moeten een voorbeeld nemen aan Duitsland,’ legt Rukkie uit. ‘Daar weten ze wel raad met alle problemen.’
‘Welke problemen hebben ze daar dan?
Wa-ter-o-ver-last?
Spoor-sta-kin-gen?
O-be-si-tas?’
‘Nee,’ zegt Rukkie. ‘Bui-ten-lan-ders.
Mi-gran-ten.
A-siel-zoe-kers.
Ge-luks-zoe-kers.
Net als hier.’
‘Enne…?’ vraagt Rachid voorzichtig. ‘En wat is het plan in Duitsland dan?’
‘De-por-te-ren. Allemaal.’
‘O?’ Rachid wordt een beetje stil. Of nee. Hij zegt: ‘O?’ En dan: ‘Kijk, daar heb je Jos.’

Daar heb je Jos.
Hij draagt twee grote boodschappentassen.
‘Ha Jos,’ zegt Rukkie. ‘Ga je mee naar het winkelcentrum?’
‘Nee,’ zegt Jos. ‘Daar kom ik net vandaan. Kijk maar, ik heb boodschappen gedaan.’
‘Dan ga je toch mee terug?’ vraagt Rukkie. ‘Samen is leuker.
Hoe meer mensen, hoe meer vreugd.’
‘Dat is waar, zegt Jos. ‘Maar wat ga je daar doen?’
‘Rellen!’ zegt Rukkie.

‘Huh? Rellen?’ vraagt Jos. ‘Wat ga je precies doen?’
‘Een koran verbranden. Hier kijk maar.’
Rukkie wijst op zijn kruiwagen.
Daarin liggen takken, lucifers, oude kranten, een jerrycan benzine en een boek.
‘Waarom ga je een boek verbranden, Rukkie?’
‘Omdat alle buitenlanders en asielzoekers weg moeten. Islamieten helemaal.’
‘O ja?’ vraagt Jos. ‘Waarom moeten ze weg?’
‘Ons land is te vol,’ zegt Rukkie. ‘Hun cultuur is anders.
Die past hier niet.
Ze zijn werkloos.
Ze zijn crimineel.
Ze pikken onze huizen in.
Onze eigen kinderen kunnen nergens wonen.
Ze openen kebabtenten en kapperszaken op iedere hoek van de straat.
Ze verkrachten onze vrouwen.’
‘Jij hebt niet eens een vrouw, Rukkie.’
‘Toch is ons land te vol.
Ze moeten weg.
Koffers pakken.
Wij moeten doen zoals in Duitsland: de-por-te-ren.’
‘En Rachid?’ vraagt Jos.
‘Rachid? Wat is er met hem?’
‘Ja, die heeft toch ook een mi-gra-tie-ach-ter-grond?’
‘Nee, Rachid niet. Rachid is onze vriend*.’

‘Luister Rukkie,’ zegt Jos. ‘Migratie is van alle tijden.
Altijd al zijn mensen op zoek geweest naar een beter leven
voor hun kinderen,
voor hun gezin,
voor hun familie en voor zichzelf.
Iedereen is toch een gelukszoeker?
De meeste mensen met een migrantieachtergrond wonen hier al jaren,
of ze zijn hier geboren.
De meeste migranten zijn arbeidsmigranten.
Die willen gewoon werken.
Asielzoekers willen hier ook werken.
En niet de hele dag in een asielzoekerscentrum lummelen.
Nog geen kwart van alle migranten is asielzoeker.
Een klein deel daarvan mag blijven en wordt statushouder.
Nog geen zeven procent van de statushouders krijgt een nieuw huis aangeboden, las ik laatst.
Of was het nu andersom? 
Dat zeven procent van de nieuwe huizen naar een statushouder gaat?
Zo zie je maar. 
In plaats van po-la-ri-se-ren, roep-toe-te-ren en na-bla-ten
kun je beter eens de cijfers goed uitzoeken, Rukkie.
Laten we niet de boel gaan op-rui-en en ruzie zoeken.
Daar maak je het probleem alleen maar erger mee.
Laten we vooral medemenselijk* zijn,
begrip* hebben voor een ander,
met elkaar in gesprek gaan
en nadenken over hoe we respectvol* samen kunnen leven.
Over hoe we met vluchtelingen humaan* omgaan.
De wereld verandert.
Wen er maar aan.
Alle mensen zijn verschillend en dat is juist mooi.
Je kunt zo veel leren van elkaar.’

‘Jos?’ vraagt Rukkie voorzichtig. ‘Ben jij een link-se deu-ger?’ 
‘Misschien,’ zegt Jos. ‘Maar dat kan mij niet schelen.
Ik praat vanuit mijn hart*.
Heb je het nieuws verder gevolgd, Rukkie?
In Duitsland is ook heel veel protest.
Protest tégen die partij die mensen met een migratieachtergrond het land uit wil zetten.
Honderdduizenden mensen zijn de afgelopen weken de straat op gegaan,
om te protesteren tegen fas-cis-me en tegen ra-cis-me,
tegen donkere tijden van discriminatie, ongelijkheid en onrecht.
Zij geloven meer in liefde* dan in haat.
Laten we ervoor zorgen dat mensen met een migratieachtergrond erbijhoren*,
dat ze gewoon meedoen* en meetellen*.
Net zoals Rachid bij onze vriendengroep hoort.’

‘Jos? vraagt Rukkie voorzichtig. ‘Ben jij een link-se deu-ger?’
‘Misschien,’ zegt Jos. ‘Maar dat kan mij niet schelen.
Ik praat vanuit mijn hart*.
Heb je het nieuws verder gevolgd, Rukkie?
In Duitsland is ook heel veel protest.
Protest tégen die partij die mensen met een migratieachtergrond het land uit wil zetten.
Honderdduizenden mensen zijn de afgelopen weken de straat op gegaan,
om te protesteren tegen fas-cis-me en tegen ra-cis-me,
tegen donkere tijden van discriminatie, ongelijkheid en onrecht.
Zij geloven meer in liefde* dan in haat.
Laten we ervoor zorgen dat mensen met een migratieachtergrond erbijhoren*,
dat ze gewoon meedoen* en meetellen*.
Net zoals Rachid bij onze vriendengroep hoort.’

‘Bovendien,’ gaat Jos verder,
‘een koran verbranden valt onder o-pen-ba-re brand-stich-ting.
Dat mag toch niet?’
‘Het is allemaal haatzaaierij wat er in dat boek staat,’ probeert Rukkie nog.
Jos zegt: ‘Haatzaaierij?
En wat ben jij nu van plan dan?
Is dat niet hetzelfde?’

Rukkie buigt zijn hoofd.
Hij weet dat Jos gelijk heeft.
‘Maar wat ging jij eigenlijk doen vanavond, Jos?’ vraagt Rukkie snel.

‘Bij ons in de straat houden we een buurtfeest,’ vertelt Jos. ‘Een winterbarbecue.
Doen jullie mee?
Kijk, ik was net bij de supermarkt.
Daar heb ik net voor sluitingstijd een boel karbonade gekocht.’
‘Maar dat is haram,’ zegt Rachid.
Rukkie zegt: ‘Wat een moeilijk woord.’
‘Ik mag dat niet eten,’ legt Rachid uit.
Jos houdt de tas verder open en lacht: ‘Hier, moet je kijken.
Er zijn ook paprika’s, hoor.’

Dan is het goed.
Nu lachen ze allemaal.
Ze zijn weer vrienden*.

Dag Jos.
Dag Rachid.
Dag Rukkie.
Eet smakelijk.

–
Apeldoorn, januari 2024

* Weet je een woord niet? Vraag een volwassene om het in te typen op Wikipedia.

Hier lees je ‘m op FOK!.

Lotgenoten,

Daar loop ik met mijn twee grote boodschappentassen. Iemand moet het doen. De boodschappen, bedoel ik. De Vrouw lag nog wat uit te slapen toen ik even na achten de deur achter me dicht trok. Het was nog wat donker op straat.
Ik ben naar de supermarkt gewandeld, heb daar ingekocht wat ik dacht nodig te hebben en ben nu weer op weg naar huis. (Later op de dag zal ik ontdekken dat ik de helft van het boodschappenlijstje in mijn hoofd was vergeten, maar dat is een geheel ander verhaal.)
Al van verre hoor ik hem.

Hoe oud zou hij zijn? Ik vermoed een jaar of veertig. Hij ziet er niet uit als een dakloze, maar toch zie ik hem ’s morgens vroeg, overdag of ’s avonds laat over straat lopen. En ik hoor hem. In veel gevallen loopt hij luid te schreeuwen. Nu ook weer. De hond die trouw naast hem draaft lijkt het niet bijzonder te vinden. Ik kijk toch altijd even op.
Hij brult op een volume dat ik denk dat hij heel boos is op iemand in de buurt, maar vaak kan ik niemand om hem heen zien tegen wie hij het heeft. Hoort hij stemmen? Realiseert hij zich dat hij zo luid schreeuwt? Is hij stokkedoof en hoort hij zichzelf niet? Of voert hij een soort straattheater op? Je weet het niet.

Hij is trouwens de enige niet. Er lopen, zitten of liggen meerdere mensen in het centrum van ons zo majestueuze Apeldoorn van wie ik vermoed dat ze geen vaste woon- of verblijfplaats hebben. En velen vertonen daarbij bijzonder gedrag. Ik kan een hele opsomming maken.
Zo is er die man op de fiets die bij je stopt en begint te praten. ‘Mag ik u iets vragen? Ik heb een enorm probleem. Ik wil graag gebruik maken van de daklozenopvang, maar dan moet ik €1,60 per nacht betalen en dat heb ik niet. Kunt u mij helpen?’ Hij klinkt beleefd en het is altijd exact hetzelfde verhaal dat hij afsteekt.
Of de grote en brede vent die op de parkeerplaats rondloopt met een heel vieze doek en vraagt of hij de ramen van je auto kan poetsen voor een kleinigheid. Deze man doet tenminste iets voor het geld dat hij ontvangt. Al zie ik vaak dat mensen hem iets geven en dan wuiven dat hij de ruiten niet hoeft schoon te maken.
Dan is daar nog de meneer die onopvallend door de straten loopt, in zichzelf mompelend en voortdurend door zijn stugge en kortgeknipte haren loopt te krabben.
Of wat dachten we van die magere man die wijdbeens door de Hoofdstraat strompelt en mensen aanspreekt om wat geld, maar zo zacht en onverstaanbaar brabbelt dat iedereen gewoon doorloopt? Laatst zag ik hem ’s avonds buiten de Hoofdstraat lopen en toen had hij zowaar flink de pas erin. Pas toen er andere mensen hem naderden, schakelde hij over op zijn strompelloopje.
Ook zwerft er een man rond die een slaapzak om zich heen geslagen heeft. Wild zwaaiend loopt of staat hij allerlei geluiden te maken, bijna zangerig, met heel veel boventonen. Het lijkt wel Tuvaanse keelzang.
Dat zijn er maar een paar. Ik zie er nog veel meer.

Het lijkt wel of er steeds meer mensen op straat lopen, zitten of liggen te bedelen om geld. Niet zelden met een kartonnen bekertje op de straat of een bord met knullig beschreven tekst ‘God bless you’. (Dat wist ik al.) Het lijkt wel of er steeds meer mensen met een psychiatrisch beeld de juiste zorg of opvang niet krijgen.
Ik zie het met mededogen aan. Toch geef ik de mensen nooit iets, want ik ben bang dat ze het geld uitgeven aan spul wat niet goed voor ze is en dat ik hun situatie daarmee in stand houd. Maar wegkijken doe ik nooit. Als mijn blik de hunne kruist, dan knik ik ze vriendelijk toe en begroet ik ze. Dat ze weten dat ik ze zie. Want ik zie ze.

De man met de hond is nu vlakbij mij. Ik zie zijn lange haren wapperen in de wind, zijn rossige baard, de afgetrapte bruine schoenen, de gaten in zijn spijkerbroek en de wazige blik in zijn ogen. De hond houdt zijn aandacht bij zijn baas.
Ziet hij mij? Ik kijk hem aan en knik. ‘Goedemorgen,’ zeg ik.
Hij kijkt langs mij heen en passeert mij.
Niet veel later, als ik bijna op de hoek van de straat ben, hoor ik hem achter mij. Ik versta er weinig van, maar kan wel opmaken dat hij het niet tegen mij heeft. Ik schrik er niet meer van.

Eén keer kwam ik vlak langs hem lopen. Hij zat stil op een muurtje met de hond naast hem. Hij leek in gedachten verzonken, maar toen ik hem passeerde, schreeuwde hij plots weer. Toen schrok ik wél.
‘Joh,’ zei ik. ‘Je laat me schrikken. Ben je boos?’
Hij werd stil en keek me aan met open mond. Toen haalde hij adem en brulde: ‘Ik ben niet boos!’
‘Och zo,’ zei ik. ‘Zou je wat minder hard willen praten? Ik schrik ervan. De mensen gaan je uit de weg.’
Het leek wel of hij dwars door me heen keek. Toch antwoordde hij. Zachtjes. Hij knikte. ‘Oké.’

Wat een avonturen weer.

–
Apeldoorn, januari 2024

Hier lees je ‘m op FOK!.

Lotgenoten (0057)

Lotgenoten,

Het kan best druk zijn aan het eind van de vrijdagmiddag in de Hoofdstraat. Veel mensen zijn op weg naar huis, hebben hun inkopen gedaan of gaan voor een vrijmibo naar een van de aardige horecagelegenheden die ons zo majestueuze Apeldoorn rijk is.
Dwars door het wandelende winkelvolk kwam een fiets aangescheurd. Het was zo’n vette fiets en hij kwam recht op ons af.
Tja. Fietsen in een drukke winkelstraat, waar het een voetgangersgebied was. Niet handig. Niet verstandig. Niet toegestaan ook.
Ik deed geen stap opzij. Sterker nog, ik keek de bestuurder recht in de ogen, liep gewoon door en trok De Vrouw naast me aan de arm met me mee. De fietser moest uitwijken, maar dat lukte niet, want daar waar hij heen wilde liepen ook weer mensen met brede boodschappentassen. Hij slingerde wat, remde plots en moest een voet op de grond zetten.
‘Ben je dan dom of zo?’ snauwde de knul. ‘Met je kankerkop.’
Tjonge.

In het voorbijgaan bekeek ik de bestuurder van deze rappe vette fiets snel. Het was een jonge gast van een jaar of achttien. Hij droeg sniekers, een zwarte sportbroek en daarboven een witte gewatteerde jas. Boven zijn bleke gezicht zag ik een hippe zwarte krullenbol. Er zat een meisje achterop, dicht tegen de jongen aangedrukt, haar benen aan weerszijden van het gezamenlijke zadel en ze was gehuld in zo’n lange zwarte jas die meer leek op een slaapzak. Door het plotse slingeren moest ze moeite doen om haar evenwicht te blijven bewaren. Haar lange donkere haren vielen voor haar gezicht, dus dat kon ik niet zien.

Tegen wie was zijn korte tirade eigenlijk gericht?
Tegen De Vrouw? Wat had zij misdaan? Ik was het die de stap voorwaarts in zijn richting had gezet waardoor hij moest stoppen.
Tegen de andere mensen om ons heen die aan het winkelen waren? Die liepen gewoon rechtdoor en daar slingerde de jongen tussendoor.
Tegen mij? Ik voelde me de onschuldige voetganger met het recht op een veilig voetpad. Hij had mij ook niet aangekeken tijdens zijn woede-uitbarsting. Maar als het wel tegen mij was: overal staan borden ‘fietsen niet toegestaan tijdens winkeluren’. Hij moet weten dat hij iets doet wat niet mag. Misschien denkt hij dat de beste tactiek is om de ander de schuld te geven. Wat er ook gebeurt, het is altijd de ander die fout zit.

Maar misschien ging zijn boosheid wel helemaal niet om dat hij moest stoppen en afstappen. Was hij een verhaal aan het vertellen aan het meisje dat achterop zat? Over wat een leraar op school tegen hem had gezegd? Over een collega op het werk? Een familielid?
Of was hij juist boos op háár? Als dat zo was, had ik met haar te doen. Als je vriendje zo tegen je spreekt, hoe ga je dan met elkaar om? Hoe ziet die relatie tussen jullie er dan uit? En wat gebeurt er nog meer tussen jullie? Wie weet durf je er niets van te zeggen, uit angst om hem te verliezen. Het is bekend dat slachtoffers van huiselijk geweld de dader blijven verdedigen. De daders hebben hun slachtoffer vaak geheel in hun macht.
Wat is het toch dat de mensen tegenwoordig om het minste exploderen? Ik zie nogal eens mensen hun afval op straat werpen en dan zeg ik in het voorbijgaan altijd: ‘Voorzichtig, u laat iets vallen.’ Waarop ik dan in sommige gevallen de dumperd zie bukken om het weer op te rapen, maar in de meeste gevallen een opmerking krijg over waar ik me mee bemoei. Het lijkt wel of we niet meer gevoelig zijn voor regels en voor gezag. Niemand gaat mij vertellen wat ik moet doen. Ik wantrouw alles en iedereen. Wetenschap is onzin, want ik vind lekker iets anders. Ik doe mijn eigen onderzoek. Dat maakt jou en wie je bent tot niets, in ieder geval niet iemand met wie ik rekening houd en voor wie ik respect opbreng.
Wat is het waardoor zo veel mensen zich toch zo ontzettend hufterig gedragen?
Je weet het niet.

We waren ondertussen verder gelopen en hadden het tafereeltje achter ons gelaten. Ik keek De Vrouw aan en vroeg: ‘Kankerkop? Hoe weet hij dat?’
Inmiddels was het veertien jaar geleden dat de tumor uit haar lijf was gesneden, maar toch.

Wat een avonturen weer.

–
Apeldoorn, december 2023

Hier lees je ‘m op FOK!.

Meer verhalen lezen? Hier vind je de publicaties voor FOK! van 2023.