Bas Langereis leest u voor!

Maar we leven nog

Auteur: Bas Langereis
Eerste druk: maart 2012
ISBN 978-90-484-2320-0

–

Het derde boek van Bas: Maar we leven nog! Vertwijfeling roept de kaft op van het boek: wat zou dit te betekenen hebben? Wat is er gebeurd?

Allereerst een waarschuwing aan de lezer: lees het boek niet in een keer uit. Er staat te veel in en het doet de verhalen van Bas (de schrijver) geen recht. Lees een hoofdstuk, leg het weg en laat het verhaal binnenkomen. Blader door naar bladzijde 104; hier legt Bas uit wat hij wil bereiken: de lezer raken! De lezer bij de strot grijpen. En in een groot aantal verhalen doet Bas dit; deze garantie geeft Bas de lezer.

Lees bijvoorbeeld het verhaal De Zondvloed. Zondvloed, mooie titel. Wat mij betreft één van de kernverhalen van dit boek. Het heeft alle elementen in zich die een echte Langereis zijn: muziek, drank, vriendschap, seks en verlies. Opgeteld bij elkaar: leven. We lachen en we leven! En we leven nog. Het verhaal is een aaneenschakeling van gebeurtenissen, een soort kermis waarin je in feite rondjes loopt. Rondjes in de binnenstad van Apeldoorn (die bestaat écht). Luisterend naar muziek, genietend van mensen, genietend van de lust die vooral vrouwen opwekken.
Een leuk verhaal om te lezen: vlot geschreven en in uitnodigende stijl. Het lijkt net of Bas wil zeggen: ‘Doe mee, wandel mee door mijn verhaal en wandel mee op mijn avontuur.’ Dat avontuur kent ook verlies. En dat verlies komt heel subtiel om de hoek kijken, verscholen tussen de regels: ‘Ik neem de weg vlak langs het kanaal en ik huil.’
Aan het eind van de dag vol ontmoetingen en emoties opeens deze zin! Een wending die je niet zou verwachten. Opgeschreven, verder geen uitleg. Dat stemt tot nadenken. Is het hoofd te vol, is alles niet emotie? Hoort het niet er gewoon bij? Dat is de winst van dit verhaal en van veel verhalen van Bas: iedere keer opeens een wending in het verhaal. Het roept vragen op. Eigenlijk geven de verhalen stof tot meditatie en zelfreflectie.
Zo’n verhaal geeft hoop, kracht, energie en toekomst. Dit wil je zelf meemaken; hier wil je bij zijn. Leven, daar gaat het over. Bijna bij het maniakale af. Het lijkt of er niet anders bestaat dan muziek, drank, vriendschap, seks. Als het leven maar geen sleur wordt! Eruit halen wat erin zit. Het vat leegmaken, want de laatste druppels weggooien is zonde. Grootsheid. Maar is dat leven?  Of is het maar een stukje leven?

Gelukkig is er nog een tweede kernverhaal: We leven nog. Papa, mama, Vrouwlief; zij komen voorbij in dit verhaal. Ellende komt voorbij. ‘Het zijn de kleine dingen die iedere keer schurend duidelijk maken dat we nog leven’, stelt Bas op pagina 254. Dit verhaal vult prachtig het verhaal over de zondvloed aan. Het gaat er niet om groots te leven, niet alleen. Het gaat erom groots én klein te leven. Dat is de boodschap: het één kan niet zonder het ander. Groot en klein maakt het bijna volmaakt.

Is het dan om die reden dat Bas zich nauwelijks wil uitlaten over zijn werkplek? Over de werkplek van de schrijver en over het werk blijf je als lezer in het duister tasten. Bas geeft zichzelf en geeft zichzelf ook weer niet. Is werk soms ook niet heel groots en soms heel klein? Wat is dat toch dat Bas zich hier niet laat zien, niet thuis geeft?

Dat blijkt ook uit de verhalenreeks De man van nergens. ‘Zonder Vrouwlief ben ik een man van nergens, een man van nooit, een man van niets.’ Wie ben ik dan? Het lijkt of deze vraag niet belangrijk is. Bij een man van nergens is er ook geen identiteit. Leer mij kennen en leer mij niet kennen.
Het boek is niet af. Wil Bas dat niet? Voor de lezer is het jammer. Is dit een reden om af te haken? Bas maakt het daardoor zichzelf en de lezer moeilijk. Hij zet zichzelf en de lezer steeds op het verkeerde been. Hij dwingt de lezer voortdurend alert te zijn, alsof hij wil vragen: sla geen regel, alinea of pagina over!

Bas houdt je bij de les. En een laatste ding wil ik nog nadrukkelijk noemen: trouw. Bas is trouw aan zichzelf en aan zijn omgeving. Een geruststellende gedachte voor zijn vierde boek.

Kopen? En lezen? Jazeker en wel om de volgende redenen:
• Het is een leuk boek!
• Het is een ernstig boek!
• Het is een verwarrend boek!
• Het is een slopend boek!
• Het is een niet te volgen boek!
• Het boek is niet af!
En daarom: kopen. Lui worden kan altijd nog.

Piet Muijsert
Augustus 2012

Nieuwsgierigmakende titel van het boek: Alles kan kapot van Bas Langereis. Wat zou je kunnen verwachten: mensen en/of dingen die kapot kunnen gaan of is het een mogelijkheid? Kan het net zo goed niet kapot?

Het boek beschrijft het ogenschijnlijke alledaagse leven van een jongen die in een ogenschijnlijk gewoon gezin opgroeit: Bas. De schrijver is hier de hoofdrolspeler.
Geboren op 17 mei 1965 te Apeldoorn, waar hij zich tot op heden goed thuis voelt. Bas herhaalt zijn geboortedatum meerdere malen in het boek. Waarom? Waarom? Ik ben geboren en ik zal het weten ook, lijkt Bas steeds te willen zeggen. Ik maak er wat van! En ik wil dit kwijt! Ik wil het delen. Ik maak het gewone leven voor mijzelf en voor een ander interessant.
Bas schrijft over de gewone alledaagse zaken: de omgang met zijn familie, hoe hij opgroeit in Apeldoorn, hoe hij zijn schooltijd beleeft, hoe hij scouting beleeft. Bas schrijf over hoop en liefde, over de begeerte, over gezien willen worden, over twijfels, over wat moet ik nu later in jezusnaam worden? Wat wordt er eigenlijk van mij verwacht in dit leven?

Het eerste hoofdstuk begint met de geboorte van de zoon van de schrijver: Luc. Meteen word je als lezer in het eerste hoofdstuk geconfronteerd met de titel Alles kan kapot en het nieuwe leven.  Het laatste hoofdstuk gaat over Erica die niet op komt dagen: een ongeluk? Een zin treft me in dit laatste hoofdstuk: ‘Als ik door het raam kijk, zie ik alleen maar ambulances die mijn moeder op komen halen.’ Als jongen maakt Bas mee dat zijn moeder wordt gehaald en naar het ziekenhuis moet, weg van papa en van de kinderen. Jaren later, als Bas een jaar of twintig is, vertelt moeder wat er aan de hand is. Op het moment dat Erica niet komt opdagen, komt de herinnering aan moeder én de ambulance boven.

Bas is een meester in het creëren van tegenstellingen. In hoofdstuk 2 een mooi fragment: Bas kan alle auto’s op de weg benoemen en toch schrijft hij: ‘Ik ben niet echt iemand. Ik ben niemand.’ Bas is niet zo’n prater, maar meer een gevoelige observator die tot zich neemt.

De hoofdstukken beginnen hoopvol, maar veel hoofdstukken eindigen steevast met vertwijfeling, met heel korte zinnen die krachtig zijn in hun emotie, maar die ook de lezer vertwijfeld achterlaten. Bas neemt aan het eind van de hoofdstukken abrupt afscheid. Daar sta je dan als lezer!

Bas sleept je mee in zijn verhaal en heeft de gave een werkelijkheid bij de lezer creëren. De werkelijkheid wordt hierin bijna tastbaar en vooral ook uitdagend. De verhalen spreken tot de verbeelding.

Zo is er bijvoorbeeld het verhaal over het festival: prachtig in details beschreven. Alles komt hier samen: de drank die verstopt wordt onder een paar takken, de schuchtere omgang met het meisje dat op Marianne leek, Nederlands rockgod Herman Brood. Als lezer doet dit een beroep op eigen beelden uit het verleden: hoe was mijn eerste kennismaking met muziek? Met een bezoek aan een concert (ik herinner me zelf nog  Flight to Lowlands Paradise in 1967 in Utrecht). En dat is de kracht van dit boek: het doet een beroep op je als lezer. Wat weet ik nog van mijn jeugd? Wie waren mijn vrienden? Bij Bas is dit Hans. Aan Hans schrijft hij zijn verhaal en of Hans het wel of niet wil lezen: voor Bas is het schrijven én daardoor het delen belangrijk! Het lijkt erop dat schrijven voor Bas vastleggen is. Een cadeau voor de achterblijvers. Een cadeau voor nieuwkomers die zich in Apeldoorn vestigen. Het boek schildert een mooi beeld van Apeldoorn van de laatste decennia van de 20ste eeuw. Eigenlijk zou dit boek een vast onderdeel moeten zijn van een Apeldoornse inburgeringscursus.

Bas Langereis wil veel vertellen, achter elkaar door. Het ene thema verbindt hij met het andere: het broeiende festival met een vergadering die maar niet wil opschieten. Dit doet echt een beroep op de lezer: Bas daagt uit tot zelfreflectie. Leuk om die reis met Bas te maken, maar soms schiet het niet op. Soms wil je als lezer verder en dat de schrijver het voor jou invult, verder naar de kern van het betoog. Soms wil je meer duiding, wil je het eigenlijk gemakkelijker hebben: onderuit gezakt zitten en gewoon doorlezen.

En foto’s worden gemist. Foto’s van bijvoorbeeld het enige festival in Apeldoorn: het Bosvolpop-festival in 1995. Foto’s van de locaties die worden genoemd. En een routekaartje zou handig zijn voor een zondagmiddagse wandeling door Apeldoorn!

Piet Muijsert
Februari 2012

Van Bas Langereis had ik nog nooit iets gelezen. Totdat ik zijn boek in handen kreeg en een paar stukjes las. Ik was vrijwel meteen verkocht.

Bas heeft het vermogen om iets te beschrijven alsof ik er direct naast sta. Alsof ik door zijn ogen, neus en huid leef. Soms beschrijft hij een scène in zulke details dat ik vergeet dat het zich in een paar seconden voltrekt. En vaak trekt hij realistische situaties naar het absurde, waardoor ik hardop moet lachen of me soms pijnlijk bewust wordt van hoe belachelijk raar wij mensen met elkaar omgaan. Een geweldige spiegel die me steunt in de zoektocht van wakker worden en bewust worden.

Onlangs bezocht ik zijn boekpresentatie van Zelfmoord is een optie. Tot mijn grote vreugde blijkt Bas Langereis naast schrijven ook nog te kunnen voordragen. Het was me een groot genoegen zijn lezing uit eigen werk bij te wonen.
Ik verheug me op zijn volgende boek!

Mireille Mettes
8 september 2010

Moet alles kapot?

In het verleden werd mij regelmatig op meer of minder subtiele wijze te verstaan gegeven, dat men mijn gezeur over leeftijd meer dan zat was. Dat had er ongetwijfeld mee te maken dat ik binnen de kring van mensen waarmee ik verkeer lange tijd de oudste was. Hoe dat kwam doet er niet toe, maar het laat onverlet dat ik buitengewoon ingenomen was met het feit dat op enig moment de heer Bas Langereis tot dit gezelschap toetrad.

Dat ging als volgt: de heer Langereis werd aangekondigd als zijnde een vriend van een vriend, die volgens laatstgenoemde verschrikkelijk goede columns schreef die ik beslist moest lezen. Bovendien moest ik de man binnen de kortst mogelijke tijd ontmoeten, daar wij het zeker goed met elkaar zouden kunnen vinden. Dat laatste nu bleek waar, op het moment dat ik mij meldde in Apeldoorn om van daaruit de lange reis richting het oosten van Duitsland te aanvaarden, teneinde een festival te bezoeken waar men sinds jaar en dag een muzikant eert waarvan ik tot dat moment geen ene reet begreep, maar wiens kwaliteit buiten enige kijf staat.

Bas Langereis is daar -in de wereldstad Apeldoorn dus- geboren op 17 mei 1965. Dat maakt hem zo’n vijf jaar ouder dan ondergetekende. De conclusie dat wij grotendeels in hetzelfde tijdperk opgroeiden is dus een juiste. Dat helpt denk ik bij de waardering van zijn eerste boek Alles kan kapot, want dit is een recensie mocht u dat nog niet door hebben.

In Alles kan kapot beschrijft Langereis zijn levensverhaal in 306 pagina’s, wat op zich al een prestatie is als je in Apeldoorn bent opgegroeid. Hij doet dat in 27 hoofdstukken die afzonderlijk te lezen zijn als korte verhalen, maar die gelukkig wel enige samenhang vertonen en uiteindelijk leiden naar een dramatisch slot. Dat weet je niet alleen als je de flaptekst hebt gelezen, je voelt de tragedie ook naderen naarmate je verder komt in het boek.

Misschien is dat de reden dat ik er zo lang over deed. Je wilt een ‘happy end’, maar je weet dat je het niet gaat krijgen. En dus ga je vertragen, stel je het einde uit en klamp je jezelf vast aan de mooie momenten. Ziedaar de spiegeling van het leven en wat mij betreft ook de thematiek van het boek, waarin die mooie momenten er gelukkig voldoende zijn: het onhandige gepruts met de liefde, de ontdekking van muziek, de tijdelijke verdoving door de drank, de geboorte van een kind. Langereis beschrijft het met een innemende openhartigheid en een eerlijkheid die hem kwetsbaar maakt. Net zo kwetsbaar als alles en iedereen in het bestaan. Die kwetsbaarheid probeert hij ook op een herkenbare manier te maskeren. Met humor en razernij bijvoorbeeld. Razernij contra hinderlijke moderniteiten met name, die vooral bij generatiegenoten zoals ik een instemmende grijns of zelfs pure verademing teweeg brengt. Angsten en twijfels worden al even openlijk blootgelegd, zonder dat het ergens uitloopt op irritant gejammer. Want nee, Bas Langereis heeft geen ongelukkige jeugd gehad…

‘Is Alles kan Kapot dan wel een goed boek?’ zo zou Bert Krentenkakker van het literaire tijdschrift Maatpak zich afvragen, en misschien doet ú dat eveneens! U kunt echter net zo goed vragen of het leven van Bas Langereis goed is. Voor de ene helft wel en voor de andere helft niet, gok ik. Ik probeer optimist te blijven, moet u weten. De auteur heeft in ieder geval niet alleen ervaren, maar soms ook pijnlijk accuraat beschreven dat alles kapot kan. Toch blijf ik, waarschijnlijk net als Langereis zelf, liever vasthouden aan het idee dat dit niet noodzakelijkerwijs moet. Of dit tegen beter weten in is, is de vraag waarmee hij en ik u thans achterlaten.

John Hölsgens

Echt simpel vind ik het niet om een recensie te gaan schrijven voor Bas Langereis. Het boek laat vele kanten zien van het leven, over hoe wij mannen over vrouwen denken en dat wij ze gewoon niet kúnnen begrijpen.

Hij schrijft ook over dingen waar een hoop mensen niet eens over durven te praten. Neem bijvoorbeeld zijn eerste keer. Natuurlijk laat hij het grootste deel achterwege, maar toch vertelt hij zonder blikken of blozen wat hij op zijn hart heeft.

Het beste is nog dat je het boek niet vanaf het begin hoeft te lezen. Er zit wel een duidelijke verhaallijn in, maar het gebeuren van heden naar verleden loopt drastisch door elkaar. Dus als je een bepaald hoofdstuk terug wilt lezen hoef je niet eerst terug te lezen waar het ook alweer over ging.

Langereis is iemand die weet hoe je een boek moet schrijven, en hoe en waar je de interpunctie leggen moet. Hij vertelt allerhande over zijn hele leven. Van jeugd tot nu. Van de geboorte van zijn zoon tot een festival als Bosvolpop. Ook komt er een hoofdstuk voorbij waar hij het over zijn scouting jaren heeft, weer iets wat weinig mensen zouden vertellen.

‘Alles Kan Kapot’ is een titel die een zoektocht laat zien naar alles wat kapot kan. En Langereis laat dat zien ook.

Bas
(Fok!ker BELASTING, Amstelveen)
Juni 2009

–

Maar wat vónd je ervan? Heb je genoten, gebaald, gejankt, geweetikveelwat?

“Ja, ik heb echt van het boek genoten! Echt veel gelachen en ook verbaasd dat je die val uit die flat heb overleefd. Ook dat jullie zo zat waren en over de nok van een dak gingen lopen was geniaal! Maar dat was het hele boek wel, eigenlijk heb ik geen minpunten kunnen ontdekken. Je hebt gewoon een lekkere schrijfstijl.”

Alles Kan Kapot is een boek over liefde. Liefde voor meisjes, liefde voor vrouwen, liefde voor dé vrouw. En bovenal: de zoektocht naar liefde en het vasthouden daarvan.

Tijdens het lezen van Alles Kan Kapot betrapte ik mijzelf op hardop lachen. (Langereis is op zijn best wanneer hij zijn kijk op de wereld tentoon spreidt. Zijn theorieën en bij tijd en wijle absurde logica zijn een genot om te lezen.) (‘Bij het zoeken van een vrouw gaat het niet alleen om de buitenkant, maar óók om de binnenkant. Ooit een vrouw van binnen gezien? Snij er maar eens eentje open. Nee, dát ziet er lekker uit.’) Maar ik betrapte me even zo goed op een greep naar de tissues. (Meisjes die niet komen opdagen. Verwachtingen die niet worden ingelost. Langereis verstaat de kunst om leegte te beschrijven.)

Alles Kan Kapot is ietwat fragmentarisch. Chronologisch is het niet. Herinneringen van niet zo lang geleden worden gevolgd door momenten van erg lang geleden. Tussendoor wordt ook de tegenwoordige tijd nog aangedaan. Dat is in het begin wat verwarrend maar langzaam kan men een rode draad herkennen. En de rode draad leert ons dat er eigenlijk geen verschil is. Of Langereis vertelt over nú of over vroeger: het is dezelfde jongen. Dezelfde man. De hoesfoto vat dit misschien wel het best samen. Zijn haar is tegenwoordig langer; hij heeft een baard, maar hij is nog steeds de jongen. In dat licht blijkt chronologie overbodige luxe. En blijkt wat fragmentarisch leek gewoon een doorlopend verhaal te zijn.

Hij dwaalt door het leven en zoekt antwoorden in alles en iedereen die hij tegenkomt. Langereis dwaalt door zijn verhalen. Gerechten lijken soms even belangrijk als dialogen. De tuin is op momenten net zo belangrijk als de meisjes. Hij vertelt er allemaal liefdevol over. Op het moment van lezen lijken bepaalde passages irrelevant. Maar bij nadere overpeinzing zijn het simpelweg momenten die de man meemaakt. En op die momenten zíjn ze belangrijk.

De geest van Herman Brusselmans is nooit ver weg. Maar nergens kreeg ik het gevoel te lezen in een Brusselmans-ripp-off. Daarvoor heeft Langereis voldoende eigen ideeën. Natuurlijk, er zijn overeenkomsten. Zijn manier van vertellen, de zeer open autobiografische stijl, de humor, het hijsen van Miljaardezjuus, de beledigingen, de meisjes. Maar het boek verliest er zijn geloofwaardigheid niet door; het voelt niet als na-aperij.

De kafttekst van Alles Kan Kapot vermeldt: ‘…maar als men vóór in het boek begint, ontvouwt zich een doorlopend verhaal, dat uiteindelijk leidt naar een ingrijpende gebeurtenis.’ Dat weet ik nog zo net niet. Ik zou het andersom willen stellen. Aan de hand van deze ingrijpende gebeurtenis ontvouwt zich een heel boek. De zoektocht waarmee hij in een groot deel van zijn boek bezig is wordt meer verklaarbaar in het licht van het slot. Maar dat is interpretatie. Misschien zie ik verbanden die er niet zijn. Ik ben niet de psycholoog van Langereis. Dat is Langereis (onbewust?) zelf, het hele boek lang.

Bas Langereis ontpopt zich als een romanticus. Soms in de mooie zin van het woord. Soms zou je hem een schop onder zijn kont willen geven. Hoe het ook zij: hardnekkig is hij wel. Steeds weer zijn er meisjes aan wie hij zijn hart geeft. Steeds weer wordt hij teleurgesteld. Steeds weer vindt hij rust bij zijn Eline. Dé vrouw.

Bas Langereis gaf zijn boek de titel Alles Kan Kapot mee. Ik hoop niet dat dit de definitieve eindconclusie is. Hij heeft net 306 pagina’s gezocht naar wat nooit kapot zou gaan.
Van mij mogen er nog vele pagina’s volgen.

Johan Reitsma
Februari 2009

Omdat ik Bas heel goed ken, is het bijna onmogelijk om een goede recensie te schrijven over Alles kan kapot. Als ik zeg dat het een godvergeten kutboek is, dan kan ik traktaties op bier tijdens de volgende Zappanale wel vergeten en ben ik dus in feite gedoemd om te roepen dat het een prachtig geschrift is. Maar als ik schrijf dat het een prachtig geschrift is, denkt iedereen dat het een waanzinnig boek is en zal, nadat de laatste bladzijde is omgeslagen, mij nooit meer geloven. Hoewel.
Welnu, laat ik thans proberen een beeld te schetsen, eerlijk en met het oog op een vriendschap die ik wel graag in stand wil houden.

Een tijd geleden kreeg ik regelmatig post van Bas. Ik woonde in een anti-kraakpand, tussen de rommel en zonder centrale verwarming. Tegen een klein kacheltje las ik de lange brieven die uiteindelijk een boek vormden. Het stemde mij telkens gelukkig wanneer tussen de brieven van deurwaarders de schrijfsels van Bas tevoorschijn kwamen. Het bracht troost en bovendien enige structuur in mijn hectische leven. Het fijne aan het werk van Bas is, dat hij op een totaal andere voet dan ik leeft. Zijn problemen bestaan uit – in mijn ogen – nietige dingen waar ik ontzettend om kan lachen. Maar tegelijkertijd lees ik vaak de verwarring in zijn hoofd wanneer hij een prachtig meisje op bezoek heeft gehad. Zelfs super gestructureerde mensen met een haast enge autistische drang tot regelmaat, kennen verwarring. Niemand kan dat zo prachtig beschrijven als Bas zelf.

Het werk van Bas staat heel dicht bij zichzelf. Ik weet dat omdat ik hem ken. Maar iemand die hem niet kent, zou meteen merken dat het werk puur en eerlijk is. Nergens opsmuk wanneer dat niet nodig is, heel intelligent en correct geschreven zonder zakelijk te worden. Het zijn vertellingen, verhalen en belevenissen die uit het leven gegrepen zijn, zonder dat het verzuipt in soap – dramatiek. Het is vooral subtiel en met gevoel voor detail geschreven, zonder weer te verzuipen in onbelangrijke kleine dingen. We hebben te maken met een virtuoos, stilist en een geboren verhalenverteller.
Alles kan kapot is een verzameling vertellingen zoals een vader tegen een kind zijn ouwe verhalen voorleest. Het lijkt op het eerste gezicht een allegaartje, maar alles heeft met elkaar te maken. De rode draad leidt uiteindelijk toe naar een verschrikkelijke gebeurtenis waarvan ik niets verklap; het laatste verhaal is het mooiste verhaal uit het boek.

Het is een boek met daarin verhalen van je buurman en je komt tot het besef dat ook je buurman enorm interessant kan zijn. Je hoeft geen kanker te hebben om een goed boek te schrijven. Dood aan Kluun, leve Bas Langereis!

Tim Op het Broek
Februari 2009

Ik vond het een goed boek.
Tim Op het Broek
Aanstormend.