Bas Langereis leest u voor!

Het is vroeg. Ik eet mijn bakje All-Bran met yoghurt terwijl ik probeer niet te morsen op mijn ongemakkelijk zittende rok. Het schemert. Ik hou er totaal niet van zo vroeg op te staan. En zeker niet om met een kop te hete thee op de bank te zitten terwijl ik op de klok kijk om te zien of het al tijd is om te gaan. Misschien is dat wel de gekste tic die ik heb.
Ik besluit dat ik om kwart voor zeven moet gaan rijden. Dat geeft me de tijd om rustig aan te doen, maar ik ben altijd te vroeg. Ook vandaag ben ik te vroeg. Ik haastte me onder de douche en had gisteren mijn kleding al klaar gelegd. Dat doe ik anders nooit. En nu zit ik op de bank te wachten tot het kwart voor zeven is. Tergend langzaam tikt de klok verder.
Precies om één minuut voor het uur U sta ik op om te gaan. Ik zet mijn ontbijtbordje op het aanrecht. Dan stap ik de deur uit om naar mijn auto te lopen. Het weer is goed, de dag breekt definitief door en om exact kwart voor zeven steek ik de sleutel in het slot van mijn auto. Na een ferme draai hoor ik niks dan gepruttel. Waar er normaal een “broem-broem” moet komen, hoor ik weinig meer dan “schlurrp-schuk”! En verder niks. Dat doet-ie anders nooit. Ik baal. Als ik dit had geweten, had ik nog in mijn bed gelegen. Een kapotte auto is een prima excuus om niet om half negen aan de andere kant van het land te moeten zijn voor een gesprek waar ik helemaal geen zin in heb.

Ik stap uit de auto en probeer de motorkap omhoog te doen. Dan bedenk ik me dat er binnen een knop zit om het ding te ontgrendelen. “Pop”, zegt de kap als ik de knop omhoog duw. Ik loop weer naar de voorkant van de auto en trek aan de kap. Er klikt iets, maar verder zit het ding muurvast. Ik frommel en beweeg hem, maar krijg hem niet open. Dan besluit ik dat de auto stuk is. In het handschoenenkastje ligt een boekje met een nummer van een garage dat ik moet bellen als de auto stuk is. Ik krijg een man aan de lijn die iets onverstaanbaars mompelt in een Brabants accent dat ik niet ken.

“Eh, goeiemorgen, ik heb een auto, en die is stuk.”
“We mankeert er aan?” zegt de man.
In zo duidelijk mogelijk Nederlands probeer ik hem te vertellen wat er mis is. “Eh, ja, dat is nou juist het probleem. Ik weet niet eens hoe ik de motorkap open kan krijgen.”
“Oh, dan moet je even binnen onder het dashboard aan da palleke draaien, dan gaat-ie wel open.” Ik hoor het meesmuilende lachje op zijn gezicht. In elk geval probeert hij zich verstaanbaar te maken, dat dan weer wel. Zijn aanwijzing blijkt te kloppen en ik krijg ineens vertrouwen in de situatie. Hoewel, zijn technische kennis gaat de mijne ver te boven. Wat meteen de reden is dat hij bij een garage werkt en ik iets doe met organisatie-advies en echte mensen.
“En nu?” vraag ik hem als de kap open staat.
“Ziet u die breedgefreeste dubbelpasknikbuis?”
“Eh, even kijken.”
“Hij moet naast de voorkantsbalkmoer zitten.”
“Ik geloof dat ik iets zie.”
“Fijn. Dan moet u die dubbelpasknikbuis egaal zien te krijgen met het peurventiel van de kanaalborstelkling.”
“Hoe doe ik dat? Gewoon draaien?”
“Ja, maar wel voorzichtig. Kijk uit dat u niet in de problemen komt met die plakstang. Die zit namelijk dubbel geswitched, waardoor de frontaalpin geklemd komt tussen de prakdeelversluiting.”
“O. Maar als ik dit buisje draai, loopt dan niet de hele boel in de soep?”
“Nee, dat moet niet uitmaken. Heeft u de momuraal ten opzichte van de achterkop voldoende fasaal gediposteerd?”
“Volgens mij wel. Maar dat moet ik even nakijken. Waar kan ik die precies vinden?”
“Schuin onder de kantelbeveiliging van de voorstelgarnering. Als u die momuraal ietwat taps verderstanst, moet u goed uitkomen wat betreft de subconificaaltransfittingen. Ziet u waar die zich bevinden?”
“O. Bedoelt u dat blauwe ding?”
“Nee, dat is de doorwerkschraag. U moet meer naar links kijken, tussen de twee meukbetrechters in, daar zit-ie.”
“Meukbetrechters? Die vieze bruine doppen?”
“Ik vrees dat we er zo niet uitkomen. Het ziet er naar uit dat ik even ter plaatse moet zijn om het zelf op te lossen. Waar staat u precies?”
“Kent u het Fontanellenplantsoen? Ik bevind mij in de meest oostelijke uitsparing daarvan.”
“Fijn. Dan ben ik denk ik met een minuut of tien bij u.”

De monteur ziet er uit als een monteur. Zijn auto met beplakking van het bedrijf stopt naast de mijne. Een man in werkbroek stapt uit en groet me. Ik heb in de tijd dat ik op hem moest wachten mijn afspraak afgezegd. Hij werpt van onder naar boven een verlekkerde blik over mij. De geilaard.
“Zozo.” De monteur laat zijn onderzoekende blik over de homp staal gaan die mijn auto zou moeten voortdrijven.
“Ja, precies hetzelfde zei ik daarstraks ook.” Mijn grapje werkt niet echt goed.
“Je carborateurslag is in elk geval wel goed.” Hij veegt met een doek over een glimmend onderdeel en gaat verder.
“Gelukkig.”
“Maar je waterschrobhijstap is verroest.”
“O. Is dat erg?”
“Op termijn wel. Maar het is nog niet zover dat de accufilterstopper het heeft begeven.”
“Die groene weerschijn op dat ding daar, kan dat kwaad?”
“Dat is de monstransrand. Als je die niet op tijd doorkwast, kan het op den duur grambierrot veroorzaken. Maar dat lijkt me hier niet het geval.”
“U heeft er nogal kijk op.”
“Mevrouw, als je zoals ik al jaren in dit vak zit, leer je de kneepjes wel kennen. Maar wat zie ik hier? Het vorkvervomiteerfoudraal zit helemaal scheef in de pulkversmalling gedreind!”
“Nu u het zegt, ruik ik het ook!”
“Dat zal het euvel zijn. Met een simpele begrenstijdversmeuring kom ik een heel eind.”
“Fijn. Ik ben blij dat u in de gelegenheid bent om het voor elkaar te krijgen.”
“Maar goed dat ik altijd mijn voorbindpipet bij me heb.”

De monteur stapt in zijn auto en rijdt met piepende banden weg. Hij heeft nog geen tien minuten onder de motorkap gekeken. Het schrijven van de factuur, vol met onbegrijpelijke termen, duurde langer. En daarbij heeft hij meer tijd naar mij gekeken dan naar de auto. Ik besluit richting mijn werk net te doen alsof ik ergens in de middle of nowhere stilgevallen ben.
“De reparateur is net geweest,” vertel ik naar waarheid. “Helaas heb ik geen tijd meer om naar mijn afspraak te gaan. ’t Is nog drie uur terug rijden. Spreek je morgen.”
Mijn baas wenst me succes met de reis terug. Ook dat doet-ie anders nooit.

Hier lees je ‘m op FOK!.

(For the reading pleasure of the Swedish visitors of this site, this diary is in English only.
There is some pictures in here too, but if you want to see the full reportage, watch here.)

Thursday, August 2, 2007

The Fellowship is getting larger and larger. Initially, in 2002, it consisted of three peoplez, last year we travelled with five and this year we’re a bunch of eight members. Four of them are from the southern part of Olanda, called Limburg, but that’s not their fault. They’ve survived last night’s barbecue and now we’re ready to go.
We leave our house in Apeldoorn at 07.15. After a long but comfortable journey by train we meet up with DOOT!-bassist Pete, their drummer Steve and his wife Maryann in Rostock. The inevitable Molli takes us to the camp site, where lots of Zappateers are present having a barbecue. It’s always so great to see them in real life.
It’s 16.30 now. We build up our tents and leave for the walk to Bad Doberan. The ‘Mein Kampf Theater’ hasn’t changed; even the lovely waitress is still the same, except for her having coloured her hair now. The traditional meal is spaghetti with tunafish and it’s delicious as ever. Outside it starts to rain heavily.
Most people have come to see the ‘Derailroaded’ movie about Wild Man Fisher. I have the dvd at home in my collection, so I don’t need to see it now. Later that night, Christophe Godin plays his guitar extravaganza on a small stage in the street. We’ve heard him play at Zappanale 2002 with Pierrejean Gaucher. Then they performed lovely almost-acoustic versions of Zappa material; now he gives us a heavy wall of guitarsound. Most of it is prerecorded, over which he plays his solos. Did someone say ‘Vai’? UniMuta likes it a lot and makes a recording of it. On top of that we get a performance by a group called Chen Unst and they give us their Beefheart Tribute Project. You know what? I like experimental stuff, and it’s great that some people do things like this, but I find it a hard time to listen to it. To me, most Beefheart material is already very abstract, and this tribute doesn’t give me much clues of recognition. To be specific: what a load of noise.
It’s really very special to be at this place. When I go to the bar to order some drinks for the kids, during the five minutes I have to wait, I have conversation with at least three different people. So many friends here, from the past years at Zappanale, or from the Zappateers festival in the UK last February. I even make lots of contacts in the bathroom.
It’s almost midnight when we take the walk home to the camping. Most of the rain has stopped, only some drizzling every now and then. Some FoolZ are trying to play some acoustic Zappa in the Zappateers tent, but it appears to be too dark. Oh well, bedtime then.

Friday, August 3, 2007

Damn, it’s Molli again that wakes me up. Well, off for a shower. Too late to catch Molli to Bad Doberan, so we have a walk. The sky is a bit grey and it’s quite windy, but at least we don’t have rain. Stadtbäckerei Molli Café still serves the best breakfast sandwiches and coffee. After that, we walk across the statue of Frank Zappa and the park, and then we take Molli back to the camp site. Zappanale may begin!
Don Preston’s Akashic Ensemble is this year’s opening act. Don starts off with synthesizer improvisation, and is soon accompanied by André Chalmondeley on guitar and guitarsynth, and his girlfriend Cheri on assorted electronics. They give us a very nice set, complete with versions of ‘Who Are The Brain Police?’ and ‘Help I’m A Rock’. My son is standing next to me and he’s really enjoying the show. Some moody improvlike piece especially moves me; it has nice flowing sitar sounds, builds up and Don’s playing a wonderful synth solo in it. Too abruptly it’s over.
Then it’s up to Monty and the Butchers from the UK to take the stage. We’ve seen and heard them at the Zappateers festival in Bradford-on-Avon earlier this year. Now they’ve learnt even more Zappa songs. It’s great to see how enthousiastic these youngsters perform those tunes. But to be honest, maybe I like their own material more. ‘Who the fuck are you, man?’ will stick to my ears for the next days.
During Christophe Godin & Mörglbl? we have a little break. It’s nice to hear heavy-sped-up guitar monsters, but it’s a bit too much in my ear. But from under the large tent it sounds fine.
In the Arf-shop I buy my copies of last year’s cd and dvd. Pete gives me the DOOT! ‘2007 Mega-Sampler’; it has my hand and rubber chicken on the cover! Wow, thankz, Pete!
Now let’s hear it for some Italians. I Virtuosi Dal Pianeto Talento play a fantastic set. Their lead singer looks a bit like Olandese gaysinger Gerard Joling, with his jacket and his make-up. Who cares? They perform with a large band that remembers me of the 1988 band. Napoleon Murphy Brock appears on stage to play a couple of tunes with them.
After some dinner –  horrible pizza’s this year! –  it’s time for some highschool Zappa. Project/Object is always great to listen to. Napoleon Murphy Brock, Don Preston and Dr. Dot are the special guests, the latter is featured in ‘Wet T-Shirt Night’. Too bad Ike Willis couldn’t make it. The official statement is that he missed his flight, but that isn’t satisfying most attendancees. Because of his absence we have to miss great versions of the Joe’s Garage material. Despite the lack of that stuff I’m very impressed by P/O. Andre is doing a terrific job, the young Eric Slick is very talented on drums and keyboard player Eric Svalgard sounds very fine.
Part of the Zappanale tradition is some spacy krautrock to close the Friday. It’s Trigon this year. Not bad, not bad. But I’m tired, and I try to find some rest in the Zappateers tent. It’s getting crowdy up there, so the only alternative is the bed.

Saturday, August 4, 2007

Lots of Zappanale traditions. After a quick breakfast at the festival grounds, we jump onto Molli for a visit to the beach in Heiligendamm. Jelly and his son Daan are with us. We take a walk on the Heiligendamm boulevard and pier, and make the traditional pictures. It’s sunny and warm. The kids have their ice-cream and the parents their coffee and orange juice.
Back on the festival grounds, today’s opener is Chen Unst. For us, that’s a strange word for ‘lunchtime’. They perform their Beefheart tribute from their own mobile stage, and I have my ‘Ritterbrot’ stuffed with cheese and ham.
I buy the latest Muffin Men products at Uli Schäfer’s tent. On stage appears Team Zappa, a large band from Norway. No one has ever heard of them. Again, references to the 1988 band. There’s a cute looking singer in short hippie dress and a male singer with a fantastic voice. Napoleon can go home, Bobby Martin can stay home, and Ray White doesn’t need to tour with ZpZ anymore. This Norwegian guy can do ‘em all! Nice big band arrangements of all the classics, and yes, there was the third ‘Montana’ and the twelfth ‘Cosmik Debris’ this weekend. Despite that, Team Zappa are the REAL surprise of this year’s festival. They have so much fun onstage, and that energy is flowing into the audience. The band seems surprised at their own succes.
Octafish from Germany is next. This band has the difficult task to hold the audience’s attention after such a wonderful concert by Team Zappa. I like their calculated King Crimson-like music which they played four years ago. Even my family has fun hearing it. At the end the audience screams for an encore. I’m in front of the stage and shout for their interpretation of ‘Barbie Girl’. But sadly, no encores. The guitar player lifts his shoulders when he looks me in the eye. Too bad.
Ben Watson presents a quiz. He has tons of questions and the audience fill the answers on the special forms. I work together with Helen, but we both fill in a form for ourselves. The questions are similar to those we had on the Zappateers festival in UK in February. With Helen it’s good teamwork, and we’re definitely sure we’re going to win.
When Kimono Draggin’ starts playing, I understand it’s time for dinner. We watch the stage from under the big tent. “Isn’t that Steve onstage?” asks my wife. I look up from my plate of gyros with Bratkartoffeln. It’s him! I run towards the stage to make some pictures of Steve singing Beefheart’s ‘Electricity’. Steve is acting like a maniac, he sees me and shouts: “bazbo, throw me the rubber chicken!” What else can you do? It made it onto the stage again. Eventually, Pete arranges that I get my rubber friend back into my arms. Back under the tent I can enjoy the rest of the gyros.
Sex Without Nails Bros is supposed to be another highlight, but is kind of a disappointment to me. Their playing is ok-ish, but the vocals aren’t that good. It all sounds rather unrehearsed, just like they did four years ago. It takes courage to play most of the ‘Roxy’-album, and the band deserves a credit for that, but they don’t convince me. Napoleon joins them on a few tunes. Always good to see and hear him doing his dance steps and his goat-scream.
The day is closed by Space Debris, a trio that plays spacerock with loads of Hammond organ solos. Have I ever told you that I love Hammond organ solos? I’m having a good time with Billy, Sharleena and Kate in front of the stage. When the lights go out, it’s time for some sleep.

Sunday, August 5, 2007

Sunday starts off with Polytoxicomane Philharmonie. More spacerock, this time I have to think of Ozric Tentacles during some passages. Nice music for a starter.
Then the stage is filled with The Great Googly Moogly from Sweden. “Hit it, Anders!” Again, some 1988-sounding arrangements, but this band has chosen to play the older stuff from the late 60s and early 70s. Lots of ‘Roxy’ material. Instrumentally very impressive, but the vocals sound a bit weak. Nice percussion too. And yes, there’s another ‘Montana’ and ‘Cosmik Debris’. Even ‘Zomby Woof’ can be heard for the third time this weekend. It’s great to see a band having so much fun onstage.
What’s next? Oh no, it’s Jazzproject Hundehagen. I’m sure UniMuta will hear some irony in my remark. It’s my seventh Zappanale and the seventh time I hear this local guitar-orientated jazzrock band. There’s a guy in the audience wearing a shirt saying ‘Hateproject Hundekack’ and that sums it up. Of course they’re skilled musicians, but we heard them before, haven’t we? And by the way, when you’re near the Zappateers tent having an excellent beer with your friends, you can still hear their versions of the pieces you should never play: ‘Zoot Allures’, ‘Black Napkins’ and the absolutely forbidden ‘Watermelon In Easter Hay’. Suicide is also an option.
And suddenly there’s Harmonia Ensemble. What can we say? This is wonderful interpretations of Zappa music. Classically trained musicians on cello, piano, clarinet and percussion. The opening ‘Theme from Instrumental Music for Guitar and Low Budget Orchestra’, played just on piano and clarinet sets the tone: this is gorgeous. There’s a tear in my eye. The audience is stunned, as is the ensemble by the audience reaction. Also wonderful is the piano solo version of ‘What’s New In Baltimore’ and the almost symphonic ‘Son Of Mr. Green Genes’. The only disappointment comes from the fact that their repertoire is still the same as the material on their album ‘Harmonia meets Zappa’, that was released thirteen years ago. The final encore is ‘Theme from Lumpy Gravy’ and all German hands are clapping along.
Ben Watson on stage again. This time he announces the winners of the quiz. Helen gets the ninth position and she’s invited on stage to get her prize: some Beefheart cd. Billy is fourth and gets a ticket autographed by Mr. Zappa himself. The IdiotBastard gets second (if I remember well), but the first prize goes to new Zappateer jaromil from Italy.
Then it’s up to headliner Chad Wackerman to close this Zappanale. No Zappa music, but high level jazz rock. There’s Mike Miller on guitar and Doug Lunn on bass guitar. I think it’s great to see Chad drumming. He’s so relaxed. I don’t like the guitarist too much, but Doug Lunn is a fine bass player. The trouble with this kind of jazzrock is that after a short while all tunes sound alike. Nevertheless, we have fun in the audience.
This year’s Grand Finale isn’t disappointing. Andre Chalmondeley conducts the musicians into ‘I’m The Slime’ and other well known tunes. And then Zappanale is over.
It’s quiet on the festival ground too soon. We move over to the Zappateers tent where all our friends are. Andre shows up, as do most of The Great Googly Moogly. The group of friends gets larger and larger. And I’m getting tired and go to bed.

Monday, August 6, 2007

The Monday is the real anti-climax of every Zappanale. We have a quick coffee on what is left of the festival ground. Then we break down our tents and catch Molli to Bad Doberan. In the Stadtbäckerei we have a good breakfast. Later, to kill some time, we move to the Mein Kampf Theater for some coffee. Project/Objects keyboardist Eric Svalgard joins us on our table, takes his laptop and starts working. We dare to ask him the real reason why Ike wasn’t here. “Ike has missed his flight,” is the answer from his mouth, but his eyes tell us something totally else. We understand that Ike has a problem. Well, let’s have another coffee. A bit later Napi shows up too. He has bought bananas.
But then it’s time to jump in the train to Rostock, where we meet up with Zappateer Ivan. The longest part of our journey is about to come. The train leaves at 14.30 and after a quick switch of trains in Hannover we arrive in Apeldoorn at 22.00. The very moment we entered Olanda it has started raining. When I open the front door of my house at 22.30 we’re all soaking wet.
We say goodbye to the Limburgian guys and then we’re alone. Time for some other tradition. I put on the dvd-player and we watch the retrospective dvd from Zappanale 2006.

Apeldoorn, August 2007

Post script:
Thankz to my lovely family, ModifiedDog and Luuk, and to Mike for the company to Luuk.
Thankz to Billy, Weasel, John and Thijs for being nice Limburgian loonies to travel with. Special thankz to Billy again for being my Zappanale-buddy for years.
Also thankz to all Zappateers, especially Pete for being himself, and to the Arfies for organising another awesome festival. What the heck, let’s name a few great peoplez! StatusBaby, AGI, Nanook, BowTieDad, BengoFury, Yojimbo, unicrayon, Ivan, the aforementioned Pete, UniMuta, LudzNL, PauluS, au3, sibbz, Jelly&Daan, idiotbs/moi, Hasi, zymurgy, DrZurkon (thankz for the shirt again!), Arto, Ivan (“helemaal te woepie”), xal&ke, Dave&Magdalena, Steve, another Steve, Helen & friendz, progrockfan&Gilian, Lex, Wan, Pedro, Remco, Sharleena, Martin & kids, Reinier & Hennie, jang, the other Olandese guy I meet every year, the Keneallyfan, Kate, Bruno, Georg, Lex L. Bronkowitz, Andre Chalmondeley, Eric Svalgard, Monty and the Butchers (who the fuck are you, man?), Anders and the rest of The Great Googly Moogly, the sweet security lady that squeezed the rubber chicken everytime I passed the entrance, Thomas, Mick, Uli Schäfer, the Bremen couple & kids (what are their names? stupid me, I forgot), the guy from the Czechian Zappa fan club, Jim Cohen, the friendly ladies from the toilets, DebutantDaisy&friend, Zappo (dah! I bought NOTHING from you this year! Muhahaha!), all visitors of the Zappateers tent, and everyone else that I have met, but don’t know the name of.
See ya next year, please: BigTony&Abi, hidihi and Fish, and everyone else that couldn’t make it this time. We missed you. Thankz Paraffin-Lamp for the beautiful pin.
And I’m really looking forward to Zappanale #19 in 2008 and to hear the recordings AGI, sibbz, Ivan and Jelly made of this year’s bands!

Een laatste ontbijt in het hotel en een boel gejatte voorverpakte schapenkaas. Een tweede bezoek aan de Grote Bazaar en aankopen van shirts en kralen. Een zweettocht door de hitte en een bezoek aan de böreçi die de lekkerste börek ooit maakt. Een tijdje wachten in de lobby en een stille tocht naar de luchthaven. Een plastic tasje en angstaanjagende beveiliging. Een passagier die ziek is en een vreemde veiligheidsperikel. Een vlucht met tegenwind en een hoop turbulentie. Een regenachtig Amsterdam en een Big King. Een treinreis naar huis en een Istanbul-avontuur van Michael Palin op dvd. Een slotoverweging en oh, wat mooi.

Laatste ontbijt in het hotel. Snel nog even wat van die verpakte schapenkaas jatten en genieten van baksels en soep.

Wat doe je op zo’n laatste morgen? We lopen naar het Beazitplein en gaan nog een keer naar de Grote Bazaar. Het is er opnieuw rustig en we slenteren door de straatjes. Wederom valt de opdringerigheid erg mee. Of we wennen eraan.
Ik ga op zoek naar een Istanbul-T-shirt en uiteindelijk vinden we een mooie voor vijftien lira. Dat is zeven en een halve pleuro. Moet je ’s bij een popconcert in Nederland vertellen. Bij een ander kraampje kopen we nog wat ‘ogen’. En zowaar, we vinden die kralenwinkel weer terug.

Hoe langer we op de Bazaar zijn, hoe lachwekkender de manier van aanspreken van de verkopers wordt. “Ezkjoez mie? Hello? May zjoow joe mai watzjez?” Iedere handelaar klinkt hetzelfde.
We lopen dezelfde weg terug. Het is erg warm; het zou vandaag vijfendertig graden Celcius worden. Oh, wat mooi. Bij de böreçi gaan we naar binnen. De medewerkers herkennen mij. Deze keer gaan we zitten. Luuk en ik eten de börek met kaas. Volgens mij trekken we nogal wat bekijks, want verder zitten hier alleen maar locals. Het is wederom erg lekker; thuis toch ’s uitzoeken hoe ze die börek maken.

Het is iets na één uur als we terug zijn in het hotel. In de lobby wachten we op de taxi, die pas tegen half drie zal komen. En ik krijg zowaar ook mijn identiteitskaarten terug die de receptionist had ingepikt.

De taxichauffeur spreekt niet en rijdt ons snel naar het vliegveld. Als we bij de ingang van het vliegtuig staan, beleven we het avontuur van het plastic tasje. Maar daarover later en elders meer. We staan een tijdje in de rij om in te checken en kopen dan belastingvrije wijn en raki. We willen de laatste lira’s besteden aan water en sap. VÁÁÁT!!!!? Bij een kraampje kost water ineens vijf lira in plaats van een halve en sap blijkt plotseling onbetaalbaar. We gaan naar de gate en stappen in het vliegtuig.

Voor we opstijgen is er een incident. Eén passagier heeft het vliegtuig moeten verlaten vanwege ziekte. Zijn bagage is uit het laadruim gehaald, maar er zou mogelijk nog handbagage in de cabine kunnen zijn achtergebleven. De gezagvoerder wil liever niet het hele vliegtuig ontruimen uit veiligheidsoverweging, en daarom moet iedereen zijn handbagage op schoot nemen. De crew controleert alles, zelfs iedereen onder de stoel. Dan kunnen we toch vertrekken. Ik zie een stewardess de opgeluchte gezagvoerder een schouderklop geven. Betekent dit: “Goed gehandeld in deze stresssituatie”? Stel, je hebt al wat vliegangst, en hebt al niet veel vertrouwen in deze manier van reizen, en wilt je zo min mogelijk overgeven aan de verantwoordelijkheden van anderen en liever de controle over de situatie in eigen handen houden, dan levert een dergelijk tafereel niet echt een bijdrage aan je gevoel van veiligheid.
Gelukkig verloopt de vlucht voorspoedig. Van de voorspelde tegenwind hebben we weinig tot geen last. Wel is er veel turbulentie, waardoor de piloot een kilometer of drie lager moet gaan vliegen.

Het regent stort. Als we onze bagage te pakken hebben, staan we snel in de aankomsthal. Een half uur na landing zitten we bij de Burger King. Niet omdat we de hamburgers hebben gemist, maar eenvoudigweg bij gebrek aan beter.

Om tien voor negen vertrekt de trein naar Enschede. Hidihi pikt ons van het station in Apeldoorn om tien uur.
We ploffen op de blauwe bank met het vertrouwde bier en wijntje. Ineens bedenk ik me dat Michael Palin ook in Istanbul geweest tijdens een van zijn reizen. Niet veel later kijken we ‘Pole to Pole’ met beelden van de plekken waar we afgelopen week zijn geweest en die we hebben mogen aanschouwen. In levende lijve.
Oh, wat mooi.
– 

Nabeschouwing:

Istanbul is een waanzinnige stad, zowel letterlijk als figuurlijk. Je kunt er écht gek worden. Ik was bang dat ik niet zou gaan wennen aan de gekte op straat. Toch hebben we onze rust gevonden. In het Gülhane Park, bijvoorbeeld. Maar meer nog in onze hotelkamer.  We hadden het echt nodig om aan het eind van de middag even een uurtje in de kamer onderuit te hangen en de voeten op tafel te leggen.
Als je houdt van rust en ontspannen luieren, dan is het niet verstandig naar dit twintig miljoen inwoners tellende stadje te gaan. Alles gaat er snel, van het levensgevaarlijke verkeer tot aan de flitsende bediening in de restaurants aan toe. Je hebt je eten net op, of een ober grist je bord onder je neus weg, ook als je disgenoot nog zit te smikkelen.
Het eten is dan ook de enige echte aanrader van de stad. Nee hoor, Istanbul is fascinerend. De stad hinkt voortdurend op twee poten: de moderne westerse invloeden en de Arabische tradities. De grote bezienswaardigheden zijn werkelijk prachtig. De Hagia Sophia, Sultanahmet Camii (de Blauwe Moskee), het Topkapi-paleis en de Süleymaniyemoskee, ze zijn allemaal bijzonder indrukwekkend. De Bosporus is van onbeschrijflijke schoonheid.
Een verhaal apart is de handel in Istanbul. Gedurende de vakantie heb ik een paar keer verzucht: “Istanbul is één grote winkel.” Overal waar je komt zijn winkeltjes, stalletjes en straatverkopers. Sommige verkopers zijn opdringerig. In het begin vond ik dat erg irritant, maar gaandeweg wende het. Gewoon “No!” zeggen, of, in het geval van eettentjes waar je weer naar binnen geluld wordt, naar je dikke buik wijzen en diep zuchten, alsof je net ruim gegeten hebt.
Want eten, dat is er volop te krijgen. Zie de foto’s. En voor prijzen! Ongelofelijk. We hebben bijzonder uitgebreid gegeten voor zeventig lira. Dat is net vijfendertig euro. Met z’n drieën.
De economische toestand voor de bewoners van de stad is niet altijd even rooskleurig. We hebben mensen gezien die pakjes zakdoekjes verkopen op straat voor een paar centen. Of nog kleinere dagelijkse kleinnoden. De angst: als Turkije bij de EU komt, en de euro gaan invoeren, dan zit het volk aan de grond. Hopen dat die verkiezingen hebben geholpen.
Over die verkiezingen gesproken: bij het lezen van de kranten van de afgelopen week stuit ik op een opvallend bericht. De verkiezingen in Turkije hebben plaatsgevonden op een zondag in de zomer. Dat is op zich al bijzonder; nóg opmerkelijker is het dat er een landelijke verordening door de regering was afgekondigd dat er die verkiezingsdag nergens in Turkije alcohol mocht worden verkocht of geschonken. Wij hadden in één straatje zo al twee zaakjes die ons de gevraagde blikken Efes leverden. En wij maar denken dat ze geen drank mochten verkopen vanwege religieuze redenen … vooroordelen zijn van alle tijden …

Oh, wat mooi.
Istanbul en Apeldoorn, 16 t/m 24 juli 2007

P.S. Ik heb enkele delen uit dit verhaal bewerkt tot column voor FOK! Je vindt ze hier en hier .

Een rustige zondag op straat. Een smart ticket en hengelaars op de Galatabrug. Een boottocht vol herkenning en een hoop paleizen, forten, yali’s en bruggen. Een lunch in Azië met gebakken makreel en een problema. Een terugreis met veel foto’s en een verkoper van kötyoghurt. Een büfe die Efes verkoopt op zondag en een diner bij een bekend restaurant. Een linzensoep en een hoop aubergines. Een tweede büfe die stiekem blikken bier verhandelt en een hoop vraagtekens.

De boottocht van donderdag was een groot succes, dus hebben we besloten om die gewoon nóg een keer te doen. We lopen naar de tramhalte. Het is opvallend rustig op straat. De meeste winkels zijn gesloten en nog niet de helft van de straatverkopers biedt zich aan.

Bij halte Eminönö stappen we uit en gaan we naar de terminal waar we donderdag van de boot af kwamen. We zitten meteen goed en een ‘smart ticket’ heen en terug naar het eindpunt kost twaalf en een halve lira.
We hebben nog drie kwartier en wandelen nog even de Galatabrug op. Sportvissers, jong en oud, werpen hun hengel in de Gouden Hoorn. Dan gaan we aan boord. Het schip is wat kleiner en aftandser dan de MS Istanbul van donderdag. We vinden een plekkie op het voordek. Het weer lijkt minder helder dan donderdag, maar zal zich in de loop van de middag herstellen. Iets na twaalf uur vertrekken we.

Wat zal ik over de tocht zeggen? Oh, wat mooi. We herkennen steeds meer bekende paleizen, forten, yali’s, bruggen en dergelijke. Maar goed dat we dat ene boek van AarJan bij ons hebben.  De boot slaat Rumeli Kavagi over, de plaats waar we donderdag zijn opgestapt, maar vaart gelijk door naar de Aziatische kant: Anadolu Kavagi. Daar gaan we van boord. We hebben ongeveer anderhalf uur vóór de terugreis, of je moet nog een paar uur langer willen blijven hangen.

In de straatjes voor de aanlegsteiger van de veerboot barst het van de eettentjes, van goedkope kraam aan de weg tot aan poepchique restaurants. We besluiten tot een snel hapje en belanden in een lokantina waar we gebakken makreel met salade eten. We vragen om Efes, maar de ober verschiet van kleur en schudt van nee. Hij heeft het over ‘problema’. Het is zondag en de chauffeur van donderdag had ons al gezegd dat het op zondag verboden is om alcohol te drinken. Ach wat, su (plat water) voldoet ook. En het visje is lekker.

Dan gaan we terug aan boord. Dit keer weer de MS Istanbul. We vinden een goede plek op het beneden voordek in de schaduw. De zee is blauw en het uitzicht? Oh, wat mooi. Je blijft foto’s maken. En die jongen die drankjes en zo verkoopt, wat roept die nou? Hoor ik daar “kötyoghurt”?

Om kwart voor vijf staan we weer op het Eminönüplein en we pakken de tram terug naar het hotel. Bij de minimarket (büfe) kopen we koude Efes. Kopen mag dus kennelijk wel. We houden pauze in de hotelkamer. Later eten we op de hoek van de straat, bij het Laleli Iskender restaurant. Lamskoteletten, döner en kebab met aubergines. En die linzensoep niet te vergeten. En wat of we willen drinken. Efes, natuurlijk. “No alcohol in whole Turkey,” zegt Mahmut. Dan maar weer ‘su’. Het eten is weer voortreffelijk. Toetjes en koffie of thee slaan we af. Mahmut wenst ons een goede reis terug en tot volgend jaar.

Als we terugslenteren naar het hotel passeren we nog een büfe en we besluiten nog wat Efes in te slaan. De verkoper pakt ze snel in krantenpapier in. Misschien omdat hij ze toch niet mag verkopen. Als we in de hotelkamer zijn, voelen de blikken koel aan, dus waarschijnlijk was het krantenpapier wel om ze koud te houden. Oh, wat mooi.

Een drukte van belang en een foute verwachting. Een mislukte poging tot afdingen en een teruggevonden winkeltje in de Grote Bazaar. Een fles water en een kurkentrekker. Een schitterende moskee met een gebedsdienst en een giftige bewaker. Een theetuin en een drukke wandeling door de winkelstraatjes. Een zoveelste kralenwinkel en een heerlijke portie börek. Een diner van döner en iskender en een plein dat sprookjesachtig verlicht is. Een bootje waarop men ’s avonds laat versgebakken vis verkoopt en een complete markt in het donker.

Wat staat er vandaag op het programma? Vanmorgen de Grote Bazaar. De boekjes waarschuwen je dat je al snel verdwaalt in deze wirwar van overdekte straatjes vol winkeltjes. Daar ga ik met mijn fenomenale ruimtelijk inzicht.
Eerst lopen we naar het Beazitplein. Het is er al een drukte van belang. Ik vrees het ergste. Maar het valt mee.
In de Bazaar is het nog niet zo druk en de verkopers zijn veel minder opdringerig dan ik verwacht. Dat was bij die Kruidenbazaar wel anders. Misschien went het ook wel.
De Bazaar is vol met stalletjes en men verkoopt juwelen, tapijten, kleding, snoepgoed, en souvenirs. We kopen wat blauwe ogen – die je beschermen tegen het kwaad – bij een winkeltje. E vraagt nog of ik ga afdingen, maar het is al zo belachelijk goedkoop. Daarna volgt een shawl. En waar was dat ene winkeltje met die natuurstenen kralen nou ook weer? Ik, en de rest met mij, ben mijn oriëntatie volledig kwijt. Toch vindt E het winkeltje snel terug. Ze koopt wat losse kralen en dan verlaten we de Grote Bazaar.

Maar ja, waar zijn we nu? Tussen wat steegjes door zie ik de Aziatische heuvel met de antennes erop en weet ik waar het oosten is.
We willen naar de Süleymaniyemoskee en die ligt ten noordwesten van de Bazaar, dus dan is het makkelijk. We zijn er dan ook zo. Onderweg kopen we water en kurketrekker. Dan kan die fles wijn, die vanaf dag 1 in de koelkast ligt, ook open.
De Süleymaniyemoskee is overweldigend groot. Eerst lopen we over de begraafplaats en bezoeken we de tombes van de sultan die de moskee liet bouwen (Süleyman de Prachtlievende) en zijn favoriete vrouw. Schoenen uit en schouders bedekken. Vervolgens lopen we om de hele moskee door de tuin. Het uitzicht over de stad en de Gouden Hoorn en Bosporus is weer ’s fantastisch. Oh, wat mooi.

Via een zijingang komen we op de binnenplaats. E en ik willen naar binnen; Luuk blijft even buiten. Een bewaker roept en gebaart van alles. Iets met geld. Zijn we door de verkeerde ingang gekomen? De schoenen zijn al uit en de schouders bedekt. Hij laat ons naar binnen. Opnieuw een overweldigend grote gebedsruimte. Het is duidelijk waarom deze moskee het aangezicht van de stad bepaalt. Zo’n hoge koepel en ook nog ’s zo hoog op de heuvel gelegen.

Er komen van allerlei kanten mensen binnengelopen. Zo te zien is het plaatselijke bevolking. Ineens begint het gezang dat gelovigen oproept tot gebed. Mannen lopen naar voren in de richting van de mihrab, de gebedsnis, en vrouwen blijven achter, achter een scherm. Er zijn ook kinderen meegekomen. De jongetjes doen mee met het gebed, maar zitten ook gewoon te klieren. Ze staan op een balkon, halverwege aan weerszijden van de gebedsruimte. De bewaker staat plotseling voor onze neus. Hij gebaart dat we naar de zijkant moeten gaan. We mogen blijven, maar moeten wel betalen. Oké. Even later komt hij onze schoenen brengen; die stonden buiten. De imam is de dienst begonnen. De gelovigen bidden. De bewaker verschijnt weer en zegt: “Lira lira, expendi!” Ik geef hem tien lira en hij is blij. Dan verdwijnt hij. Vanaf de zijkant kijken we stilletjes toe.

Net zo plotseling als de dienst is begonnen, is hij ook weer afgelopen. Mensen verdwijnen weer aan alle kanten.
Ook wij verlaten de moskee. We lopen verder om de moskee heen en vinden de bijbehorende theetuin. Hier zitten jongeren vooral, al dan niet aan een waterpijp. We drinken water, fanta en ayran.

Dan gaan we langs het drukke winkelstraatje Smetiye Cadessi en verlengden daarvan (hier heet een straat na iedere zijstraat weer anders) naar beneden in de richting van de kruidenbazaar. E heeft op de eerste middag hier een paar kralenwinkeltjes gezien, en die wil ze terugvinden. Weer die winkeltjes precies zijn, weet ze niet, dus zit er niets anders op dan diezelfde weg te lopen, anders vind je het nooit meer. We vinden diezelfde weg zowaar, maar het is verschrikkelijk druk met mensen. Het is tenslotte zaterdag en het krioelt van de klanten en verkopers in de wirwar van straatjes. Uiteindelijk vinden we die kralenwinkelrjes ook nog. Helemaal aan het eind, als we alweer bijna op de Yeniçeriter Cadessi zijn. Daar koopt E nog wat kralen.

Via de supermarkt gaan we terug naar het hotel. Het is pas vier uur ’s middags en we rusten wat. Ik haal börek bij de böreçi op de hoek. De jongeman van de bediening herkent mij. Hij is ook de enige die wat Engels spreekt.
Tegen achten pakken we de tram naar Sultanahmet en daar vinden we grillrestaurant Kevlan. Eenvoudig, maar goed eten. Siç kebab, döner en iskender.

We lopen in het donker en zien de sprookjesachtig verlichte Hagia Sophia en de Sultanahmet Camii. Ook de Galatabrug en omstreken zien er in het donker mooi uit. Opvallend is de drukte op straat. Bij de rederijen is een complete markt aan de gang. Vanaf een bootje wordt versgebakken vis verkocht. We nemen de tram terug naar het hotel.

Full review won’t be here soon. Meanwhile: listen to this fantastic party-baztard!

Een poort die open gaat en een harem zonder rondleiding. Een hof of vier, bogen, koepels en blauwe mozaïektegels. Een schatkamer met diamanten en een sultansdolk met robijnen. Een wapenverzameling en een stapel Chinees porselein. Een theehuis in een park en een fantastisch uitzicht. Een Efes in de Ierse Pub en een durum met fish ’n chips. Een boodschapje bij de büfe en een brand in een statig pand in de straat.

Wederom nemen we de tram naar het oude centrum. Deze keer stappen we uit bij Sultanahmet. We lopen naar het Topkapipaleis en deze keer kunnen we wél naar binnen. Op de eerste hof zien we de Hagia Eirene en de Rijksmunt. Als je tussen de bomen door wandelt heb je mooi uitzicht over de Zee van Marmara en de zuidelijke monding van de Bosporus.

Ik koop toegangskaarten en water. Dan gaan we naar binnen en komen zo op de tweede hof. Hier omheen liggen gebouwen waar van alles te zien is, maar we gaan eerst kijken of we de harem binnen kunnen. In de boeken staat namelijk dat je er alleen binnen kunt met een rondleiding. We moeten wel betalen om erin te gaan, maar verder geen probleem.

In de harem zijn driehonderd kamers waarvan we er maar een paar te zien krijgen, maar ze geven een beeld van het privéleven van de sultans in het paleis. Op een relatief kleine oppervlakte moeten op bepaalde momenten meer dan duizend mensen hebben gewoond. Overal bogen, koepels en blauwe mozaïektegels. En het is er opvallend koel.

Als we de harem uitkomen bevinden we ons in de derde hof. Hier ook weer allerlei zijgebouwen, waaronder de schatkamers met daarin de beroemde diamant en de sultansdolk met robijnen erin. Jammer, maar hier mag je niet fotograferen. Maar oh, wat mooi.

Achter de derde hof ligt de vierde hof, met paviljoens en tuinen met uitzicht op de Bosporus.

Terug op de tweede hof bekijken we de wapens en wapenuitrusting, en natuurlijk ook de Divan, alwaar de sultan en zijn kornuiten hun regeringsbijeenkomsten hielden. Ook betreden we de imposante keukens, waar nu de grootste verzameling Chinees porselein zich bevindt.

Het paleis is zó groot en er is zó veel te zien, dat we er een groot deel van de dag kunnen zijn.  Het is al ruim halverwege de middag als we het paleis verlaten.

Langs het Archeologisch Museum lopen we het Gülhanepark in, op zoek naar rust en een aquarium dat in de gids stond. Die rust vinden we wel, en een Gitische zuil ook, maar geen aquarium te zien. Dan maar een theehuis in. Met schitterend uitzicht op de Bosporus slurpen we thee en fanta.

Daarna verlaten we het park voor een grote Efes bij ‘The North Shield’. Men herkent ons, vooral die jongeman die een tijdje in Nederland is geweest. “Hoe gaat het met u?” en dan weet hij het niet meer. We blijven er hangen en eten durum en Luuk fish ’n chips.

Via een korte weg komen we op de Yeniçeriter Cadessi en dan zijn we snel weer terug bij het hotel. Zelf loop ik nog even langs de büfe in de buurt voor wat Efes en appelsap. Op de weg terug staat ineens de hele straat onder de rook. Een bovenhuis verderop in de straat staat in brand. Hoop mensen op straat, maar geen brandweer te zien. Als de rook wegtrekt, loopt iedereen door. Je maakt wat mee. Oh, wat mooi.