Bas Langereis leest u voor!

Een laatste ontbijt in het hotel en een boel gejatte voorverpakte schapenkaas. Een tweede bezoek aan de Grote Bazaar en aankopen van shirts en kralen. Een zweettocht door de hitte en een bezoek aan de böreçi die de lekkerste börek ooit maakt. Een tijdje wachten in de lobby en een stille tocht naar de luchthaven. Een plastic tasje en angstaanjagende beveiliging. Een passagier die ziek is en een vreemde veiligheidsperikel. Een vlucht met tegenwind en een hoop turbulentie. Een regenachtig Amsterdam en een Big King. Een treinreis naar huis en een Istanbul-avontuur van Michael Palin op dvd. Een slotoverweging en oh, wat mooi.

Laatste ontbijt in het hotel. Snel nog even wat van die verpakte schapenkaas jatten en genieten van baksels en soep.

Wat doe je op zo’n laatste morgen? We lopen naar het Beazitplein en gaan nog een keer naar de Grote Bazaar. Het is er opnieuw rustig en we slenteren door de straatjes. Wederom valt de opdringerigheid erg mee. Of we wennen eraan.
Ik ga op zoek naar een Istanbul-T-shirt en uiteindelijk vinden we een mooie voor vijftien lira. Dat is zeven en een halve pleuro. Moet je ’s bij een popconcert in Nederland vertellen. Bij een ander kraampje kopen we nog wat ‘ogen’. En zowaar, we vinden die kralenwinkel weer terug.

Hoe langer we op de Bazaar zijn, hoe lachwekkender de manier van aanspreken van de verkopers wordt. “Ezkjoez mie? Hello? May zjoow joe mai watzjez?” Iedere handelaar klinkt hetzelfde.
We lopen dezelfde weg terug. Het is erg warm; het zou vandaag vijfendertig graden Celcius worden. Oh, wat mooi. Bij de böreçi gaan we naar binnen. De medewerkers herkennen mij. Deze keer gaan we zitten. Luuk en ik eten de börek met kaas. Volgens mij trekken we nogal wat bekijks, want verder zitten hier alleen maar locals. Het is wederom erg lekker; thuis toch ’s uitzoeken hoe ze die börek maken.

Het is iets na één uur als we terug zijn in het hotel. In de lobby wachten we op de taxi, die pas tegen half drie zal komen. En ik krijg zowaar ook mijn identiteitskaarten terug die de receptionist had ingepikt.

De taxichauffeur spreekt niet en rijdt ons snel naar het vliegveld. Als we bij de ingang van het vliegtuig staan, beleven we het avontuur van het plastic tasje. Maar daarover later en elders meer. We staan een tijdje in de rij om in te checken en kopen dan belastingvrije wijn en raki. We willen de laatste lira’s besteden aan water en sap. VÁÁÁT!!!!? Bij een kraampje kost water ineens vijf lira in plaats van een halve en sap blijkt plotseling onbetaalbaar. We gaan naar de gate en stappen in het vliegtuig.

Voor we opstijgen is er een incident. Eén passagier heeft het vliegtuig moeten verlaten vanwege ziekte. Zijn bagage is uit het laadruim gehaald, maar er zou mogelijk nog handbagage in de cabine kunnen zijn achtergebleven. De gezagvoerder wil liever niet het hele vliegtuig ontruimen uit veiligheidsoverweging, en daarom moet iedereen zijn handbagage op schoot nemen. De crew controleert alles, zelfs iedereen onder de stoel. Dan kunnen we toch vertrekken. Ik zie een stewardess de opgeluchte gezagvoerder een schouderklop geven. Betekent dit: “Goed gehandeld in deze stresssituatie”? Stel, je hebt al wat vliegangst, en hebt al niet veel vertrouwen in deze manier van reizen, en wilt je zo min mogelijk overgeven aan de verantwoordelijkheden van anderen en liever de controle over de situatie in eigen handen houden, dan levert een dergelijk tafereel niet echt een bijdrage aan je gevoel van veiligheid.
Gelukkig verloopt de vlucht voorspoedig. Van de voorspelde tegenwind hebben we weinig tot geen last. Wel is er veel turbulentie, waardoor de piloot een kilometer of drie lager moet gaan vliegen.

Het regent stort. Als we onze bagage te pakken hebben, staan we snel in de aankomsthal. Een half uur na landing zitten we bij de Burger King. Niet omdat we de hamburgers hebben gemist, maar eenvoudigweg bij gebrek aan beter.

Om tien voor negen vertrekt de trein naar Enschede. Hidihi pikt ons van het station in Apeldoorn om tien uur.
We ploffen op de blauwe bank met het vertrouwde bier en wijntje. Ineens bedenk ik me dat Michael Palin ook in Istanbul geweest tijdens een van zijn reizen. Niet veel later kijken we ‘Pole to Pole’ met beelden van de plekken waar we afgelopen week zijn geweest en die we hebben mogen aanschouwen. In levende lijve.
Oh, wat mooi.
– 

Nabeschouwing:

Istanbul is een waanzinnige stad, zowel letterlijk als figuurlijk. Je kunt er écht gek worden. Ik was bang dat ik niet zou gaan wennen aan de gekte op straat. Toch hebben we onze rust gevonden. In het Gülhane Park, bijvoorbeeld. Maar meer nog in onze hotelkamer.  We hadden het echt nodig om aan het eind van de middag even een uurtje in de kamer onderuit te hangen en de voeten op tafel te leggen.
Als je houdt van rust en ontspannen luieren, dan is het niet verstandig naar dit twintig miljoen inwoners tellende stadje te gaan. Alles gaat er snel, van het levensgevaarlijke verkeer tot aan de flitsende bediening in de restaurants aan toe. Je hebt je eten net op, of een ober grist je bord onder je neus weg, ook als je disgenoot nog zit te smikkelen.
Het eten is dan ook de enige echte aanrader van de stad. Nee hoor, Istanbul is fascinerend. De stad hinkt voortdurend op twee poten: de moderne westerse invloeden en de Arabische tradities. De grote bezienswaardigheden zijn werkelijk prachtig. De Hagia Sophia, Sultanahmet Camii (de Blauwe Moskee), het Topkapi-paleis en de Süleymaniyemoskee, ze zijn allemaal bijzonder indrukwekkend. De Bosporus is van onbeschrijflijke schoonheid.
Een verhaal apart is de handel in Istanbul. Gedurende de vakantie heb ik een paar keer verzucht: “Istanbul is één grote winkel.” Overal waar je komt zijn winkeltjes, stalletjes en straatverkopers. Sommige verkopers zijn opdringerig. In het begin vond ik dat erg irritant, maar gaandeweg wende het. Gewoon “No!” zeggen, of, in het geval van eettentjes waar je weer naar binnen geluld wordt, naar je dikke buik wijzen en diep zuchten, alsof je net ruim gegeten hebt.
Want eten, dat is er volop te krijgen. Zie de foto’s. En voor prijzen! Ongelofelijk. We hebben bijzonder uitgebreid gegeten voor zeventig lira. Dat is net vijfendertig euro. Met z’n drieën.
De economische toestand voor de bewoners van de stad is niet altijd even rooskleurig. We hebben mensen gezien die pakjes zakdoekjes verkopen op straat voor een paar centen. Of nog kleinere dagelijkse kleinnoden. De angst: als Turkije bij de EU komt, en de euro gaan invoeren, dan zit het volk aan de grond. Hopen dat die verkiezingen hebben geholpen.
Over die verkiezingen gesproken: bij het lezen van de kranten van de afgelopen week stuit ik op een opvallend bericht. De verkiezingen in Turkije hebben plaatsgevonden op een zondag in de zomer. Dat is op zich al bijzonder; nóg opmerkelijker is het dat er een landelijke verordening door de regering was afgekondigd dat er die verkiezingsdag nergens in Turkije alcohol mocht worden verkocht of geschonken. Wij hadden in één straatje zo al twee zaakjes die ons de gevraagde blikken Efes leverden. En wij maar denken dat ze geen drank mochten verkopen vanwege religieuze redenen … vooroordelen zijn van alle tijden …

Oh, wat mooi.
Istanbul en Apeldoorn, 16 t/m 24 juli 2007

P.S. Ik heb enkele delen uit dit verhaal bewerkt tot column voor FOK! Je vindt ze hier en hier .

Een rustige zondag op straat. Een smart ticket en hengelaars op de Galatabrug. Een boottocht vol herkenning en een hoop paleizen, forten, yali’s en bruggen. Een lunch in Azië met gebakken makreel en een problema. Een terugreis met veel foto’s en een verkoper van kötyoghurt. Een büfe die Efes verkoopt op zondag en een diner bij een bekend restaurant. Een linzensoep en een hoop aubergines. Een tweede büfe die stiekem blikken bier verhandelt en een hoop vraagtekens.

De boottocht van donderdag was een groot succes, dus hebben we besloten om die gewoon nóg een keer te doen. We lopen naar de tramhalte. Het is opvallend rustig op straat. De meeste winkels zijn gesloten en nog niet de helft van de straatverkopers biedt zich aan.

Bij halte Eminönö stappen we uit en gaan we naar de terminal waar we donderdag van de boot af kwamen. We zitten meteen goed en een ‘smart ticket’ heen en terug naar het eindpunt kost twaalf en een halve lira.
We hebben nog drie kwartier en wandelen nog even de Galatabrug op. Sportvissers, jong en oud, werpen hun hengel in de Gouden Hoorn. Dan gaan we aan boord. Het schip is wat kleiner en aftandser dan de MS Istanbul van donderdag. We vinden een plekkie op het voordek. Het weer lijkt minder helder dan donderdag, maar zal zich in de loop van de middag herstellen. Iets na twaalf uur vertrekken we.

Wat zal ik over de tocht zeggen? Oh, wat mooi. We herkennen steeds meer bekende paleizen, forten, yali’s, bruggen en dergelijke. Maar goed dat we dat ene boek van AarJan bij ons hebben.  De boot slaat Rumeli Kavagi over, de plaats waar we donderdag zijn opgestapt, maar vaart gelijk door naar de Aziatische kant: Anadolu Kavagi. Daar gaan we van boord. We hebben ongeveer anderhalf uur vóór de terugreis, of je moet nog een paar uur langer willen blijven hangen.

In de straatjes voor de aanlegsteiger van de veerboot barst het van de eettentjes, van goedkope kraam aan de weg tot aan poepchique restaurants. We besluiten tot een snel hapje en belanden in een lokantina waar we gebakken makreel met salade eten. We vragen om Efes, maar de ober verschiet van kleur en schudt van nee. Hij heeft het over ‘problema’. Het is zondag en de chauffeur van donderdag had ons al gezegd dat het op zondag verboden is om alcohol te drinken. Ach wat, su (plat water) voldoet ook. En het visje is lekker.

Dan gaan we terug aan boord. Dit keer weer de MS Istanbul. We vinden een goede plek op het beneden voordek in de schaduw. De zee is blauw en het uitzicht? Oh, wat mooi. Je blijft foto’s maken. En die jongen die drankjes en zo verkoopt, wat roept die nou? Hoor ik daar “kötyoghurt”?

Om kwart voor vijf staan we weer op het Eminönüplein en we pakken de tram terug naar het hotel. Bij de minimarket (büfe) kopen we koude Efes. Kopen mag dus kennelijk wel. We houden pauze in de hotelkamer. Later eten we op de hoek van de straat, bij het Laleli Iskender restaurant. Lamskoteletten, döner en kebab met aubergines. En die linzensoep niet te vergeten. En wat of we willen drinken. Efes, natuurlijk. “No alcohol in whole Turkey,” zegt Mahmut. Dan maar weer ‘su’. Het eten is weer voortreffelijk. Toetjes en koffie of thee slaan we af. Mahmut wenst ons een goede reis terug en tot volgend jaar.

Als we terugslenteren naar het hotel passeren we nog een büfe en we besluiten nog wat Efes in te slaan. De verkoper pakt ze snel in krantenpapier in. Misschien omdat hij ze toch niet mag verkopen. Als we in de hotelkamer zijn, voelen de blikken koel aan, dus waarschijnlijk was het krantenpapier wel om ze koud te houden. Oh, wat mooi.

Een drukte van belang en een foute verwachting. Een mislukte poging tot afdingen en een teruggevonden winkeltje in de Grote Bazaar. Een fles water en een kurkentrekker. Een schitterende moskee met een gebedsdienst en een giftige bewaker. Een theetuin en een drukke wandeling door de winkelstraatjes. Een zoveelste kralenwinkel en een heerlijke portie börek. Een diner van döner en iskender en een plein dat sprookjesachtig verlicht is. Een bootje waarop men ’s avonds laat versgebakken vis verkoopt en een complete markt in het donker.

Wat staat er vandaag op het programma? Vanmorgen de Grote Bazaar. De boekjes waarschuwen je dat je al snel verdwaalt in deze wirwar van overdekte straatjes vol winkeltjes. Daar ga ik met mijn fenomenale ruimtelijk inzicht.
Eerst lopen we naar het Beazitplein. Het is er al een drukte van belang. Ik vrees het ergste. Maar het valt mee.
In de Bazaar is het nog niet zo druk en de verkopers zijn veel minder opdringerig dan ik verwacht. Dat was bij die Kruidenbazaar wel anders. Misschien went het ook wel.
De Bazaar is vol met stalletjes en men verkoopt juwelen, tapijten, kleding, snoepgoed, en souvenirs. We kopen wat blauwe ogen – die je beschermen tegen het kwaad – bij een winkeltje. E vraagt nog of ik ga afdingen, maar het is al zo belachelijk goedkoop. Daarna volgt een shawl. En waar was dat ene winkeltje met die natuurstenen kralen nou ook weer? Ik, en de rest met mij, ben mijn oriëntatie volledig kwijt. Toch vindt E het winkeltje snel terug. Ze koopt wat losse kralen en dan verlaten we de Grote Bazaar.

Maar ja, waar zijn we nu? Tussen wat steegjes door zie ik de Aziatische heuvel met de antennes erop en weet ik waar het oosten is.
We willen naar de Süleymaniyemoskee en die ligt ten noordwesten van de Bazaar, dus dan is het makkelijk. We zijn er dan ook zo. Onderweg kopen we water en kurketrekker. Dan kan die fles wijn, die vanaf dag 1 in de koelkast ligt, ook open.
De Süleymaniyemoskee is overweldigend groot. Eerst lopen we over de begraafplaats en bezoeken we de tombes van de sultan die de moskee liet bouwen (Süleyman de Prachtlievende) en zijn favoriete vrouw. Schoenen uit en schouders bedekken. Vervolgens lopen we om de hele moskee door de tuin. Het uitzicht over de stad en de Gouden Hoorn en Bosporus is weer ’s fantastisch. Oh, wat mooi.

Via een zijingang komen we op de binnenplaats. E en ik willen naar binnen; Luuk blijft even buiten. Een bewaker roept en gebaart van alles. Iets met geld. Zijn we door de verkeerde ingang gekomen? De schoenen zijn al uit en de schouders bedekt. Hij laat ons naar binnen. Opnieuw een overweldigend grote gebedsruimte. Het is duidelijk waarom deze moskee het aangezicht van de stad bepaalt. Zo’n hoge koepel en ook nog ’s zo hoog op de heuvel gelegen.

Er komen van allerlei kanten mensen binnengelopen. Zo te zien is het plaatselijke bevolking. Ineens begint het gezang dat gelovigen oproept tot gebed. Mannen lopen naar voren in de richting van de mihrab, de gebedsnis, en vrouwen blijven achter, achter een scherm. Er zijn ook kinderen meegekomen. De jongetjes doen mee met het gebed, maar zitten ook gewoon te klieren. Ze staan op een balkon, halverwege aan weerszijden van de gebedsruimte. De bewaker staat plotseling voor onze neus. Hij gebaart dat we naar de zijkant moeten gaan. We mogen blijven, maar moeten wel betalen. Oké. Even later komt hij onze schoenen brengen; die stonden buiten. De imam is de dienst begonnen. De gelovigen bidden. De bewaker verschijnt weer en zegt: “Lira lira, expendi!” Ik geef hem tien lira en hij is blij. Dan verdwijnt hij. Vanaf de zijkant kijken we stilletjes toe.

Net zo plotseling als de dienst is begonnen, is hij ook weer afgelopen. Mensen verdwijnen weer aan alle kanten.
Ook wij verlaten de moskee. We lopen verder om de moskee heen en vinden de bijbehorende theetuin. Hier zitten jongeren vooral, al dan niet aan een waterpijp. We drinken water, fanta en ayran.

Dan gaan we langs het drukke winkelstraatje Smetiye Cadessi en verlengden daarvan (hier heet een straat na iedere zijstraat weer anders) naar beneden in de richting van de kruidenbazaar. E heeft op de eerste middag hier een paar kralenwinkeltjes gezien, en die wil ze terugvinden. Weer die winkeltjes precies zijn, weet ze niet, dus zit er niets anders op dan diezelfde weg te lopen, anders vind je het nooit meer. We vinden diezelfde weg zowaar, maar het is verschrikkelijk druk met mensen. Het is tenslotte zaterdag en het krioelt van de klanten en verkopers in de wirwar van straatjes. Uiteindelijk vinden we die kralenwinkelrjes ook nog. Helemaal aan het eind, als we alweer bijna op de Yeniçeriter Cadessi zijn. Daar koopt E nog wat kralen.

Via de supermarkt gaan we terug naar het hotel. Het is pas vier uur ’s middags en we rusten wat. Ik haal börek bij de böreçi op de hoek. De jongeman van de bediening herkent mij. Hij is ook de enige die wat Engels spreekt.
Tegen achten pakken we de tram naar Sultanahmet en daar vinden we grillrestaurant Kevlan. Eenvoudig, maar goed eten. Siç kebab, döner en iskender.

We lopen in het donker en zien de sprookjesachtig verlichte Hagia Sophia en de Sultanahmet Camii. Ook de Galatabrug en omstreken zien er in het donker mooi uit. Opvallend is de drukte op straat. Bij de rederijen is een complete markt aan de gang. Vanaf een bootje wordt versgebakken vis verkocht. We nemen de tram terug naar het hotel.

Een poort die open gaat en een harem zonder rondleiding. Een hof of vier, bogen, koepels en blauwe mozaïektegels. Een schatkamer met diamanten en een sultansdolk met robijnen. Een wapenverzameling en een stapel Chinees porselein. Een theehuis in een park en een fantastisch uitzicht. Een Efes in de Ierse Pub en een durum met fish ’n chips. Een boodschapje bij de büfe en een brand in een statig pand in de straat.

Wederom nemen we de tram naar het oude centrum. Deze keer stappen we uit bij Sultanahmet. We lopen naar het Topkapipaleis en deze keer kunnen we wél naar binnen. Op de eerste hof zien we de Hagia Eirene en de Rijksmunt. Als je tussen de bomen door wandelt heb je mooi uitzicht over de Zee van Marmara en de zuidelijke monding van de Bosporus.

Ik koop toegangskaarten en water. Dan gaan we naar binnen en komen zo op de tweede hof. Hier omheen liggen gebouwen waar van alles te zien is, maar we gaan eerst kijken of we de harem binnen kunnen. In de boeken staat namelijk dat je er alleen binnen kunt met een rondleiding. We moeten wel betalen om erin te gaan, maar verder geen probleem.

In de harem zijn driehonderd kamers waarvan we er maar een paar te zien krijgen, maar ze geven een beeld van het privéleven van de sultans in het paleis. Op een relatief kleine oppervlakte moeten op bepaalde momenten meer dan duizend mensen hebben gewoond. Overal bogen, koepels en blauwe mozaïektegels. En het is er opvallend koel.

Als we de harem uitkomen bevinden we ons in de derde hof. Hier ook weer allerlei zijgebouwen, waaronder de schatkamers met daarin de beroemde diamant en de sultansdolk met robijnen erin. Jammer, maar hier mag je niet fotograferen. Maar oh, wat mooi.

Achter de derde hof ligt de vierde hof, met paviljoens en tuinen met uitzicht op de Bosporus.

Terug op de tweede hof bekijken we de wapens en wapenuitrusting, en natuurlijk ook de Divan, alwaar de sultan en zijn kornuiten hun regeringsbijeenkomsten hielden. Ook betreden we de imposante keukens, waar nu de grootste verzameling Chinees porselein zich bevindt.

Het paleis is zó groot en er is zó veel te zien, dat we er een groot deel van de dag kunnen zijn.  Het is al ruim halverwege de middag als we het paleis verlaten.

Langs het Archeologisch Museum lopen we het Gülhanepark in, op zoek naar rust en een aquarium dat in de gids stond. Die rust vinden we wel, en een Gitische zuil ook, maar geen aquarium te zien. Dan maar een theehuis in. Met schitterend uitzicht op de Bosporus slurpen we thee en fanta.

Daarna verlaten we het park voor een grote Efes bij ‘The North Shield’. Men herkent ons, vooral die jongeman die een tijdje in Nederland is geweest. “Hoe gaat het met u?” en dan weet hij het niet meer. We blijven er hangen en eten durum en Luuk fish ’n chips.

Via een korte weg komen we op de Yeniçeriter Cadessi en dan zijn we snel weer terug bij het hotel. Zelf loop ik nog even langs de büfe in de buurt voor wat Efes en appelsap. Op de weg terug staat ineens de hele straat onder de rook. Een bovenhuis verderop in de straat staat in brand. Hoop mensen op straat, maar geen brandweer te zien. Als de rook wegtrekt, loopt iedereen door. Je maakt wat mee. Oh, wat mooi.

Een tram, duizenden veerboten en iedereen die een Bosporustour probeert te verkopen. Een wilde rit langs de Oostkust van de Bosporus. Prachtige vergezichten en wagenziekte. Een oud fort uit 1300 en zondag geen alcohol. Heel veel gerechtjes en een gegrilde vis. Aan de oever van de Zwarte Zee en aan boord van een schip over de Bosporus. Een prachtige tocht en miljoenen foto’s. Efes in een Ierse Pub en traditionele köfte in een locanta uit 1920. Efes uit de büfe en een zware tas.

Nieuw plan: we maken een boottocht over de Bosporus! Bij de receptie van het hotel konden ze ons niet echt helpen, dus nemen we de tram naar Eminönü, het plein aan de Gouden Hoorn, bij de Galatabrug. Vanaf daar vertrekken honderden zoniet duizenden veerboten. Als we de tram uitstappen worden we overspoeld door mensen die een tour aanbieden. We proberen erachter te komen wat de verst gelegen plaats langs de Bosporus is, want dan varen we daarheen en weer terug. Tja, en als ik dan mijn reisgids uit de tas pak is het weer raak. Ahmet en alleman spreekt ons aan en biedt reisjes over de Bosporus aan. Eén iets oudere man is anders. Vriendelijk begint hij een verhaal over zijn auto die vlakbij staat. Hij wil ons naar de Zwarte Zee rijden en alle mooie dingen laten zien. Tussen de middag zal hij ons in een niet-toeristisch dorp laten lunchen en tenslotte koopt hij voor ons een ticket voor de boot terug. Hij vraagt er zestig lira per persoon voor. We gaan akkoord. Betalen hoeven we pas achteraf, dat is zijn garantie voor de gemaakte afspraak.
Op de parkeerplaats bij het Centraal Station staat de auto. Hij is trots op de airco, maar doet hem na tien minuten uit. “Fresh air!”
Het verkeer in Istanbul is levensgevaarlijk. “You have to be like Tarzan!” Drukken, toeteren, gassen, plots remmen, uitwijken. Het is net botsautootje spelen op de kermis.
Ondertussen krijgen we uitleg over de bijzonderheden langs de weg. Paleis hier, huis van Atatürk daar, Europafort, twee Bosporusbruggen. De tocht naar het noorden duurt anderhalf uur. De Bosporus is dertig kilometer lang. Alles wat we zien hoort bij Istanbul. Twintig miljoen mensen wonen er. En al die huizen langs de kust, dat is niet alleen maar voor toeristen; nee, de mensen wonen hier zelf ook echt. Veel luxe huizen in baaien.
“On Sunday you can’t drink any alcohol,” vertelt onze chauffeur. “You know why?”
“Must be a religious thing,” is mijn gok. Ik versta zijn antwoord niet helemaal, en ga ervan uit dat ik goed zat. “Halen we gewoon de dag ervóór extra Efes bij de büfe,” vertel ik naar de achterbank.
Helemaal in het noorden gaan we van de weg af en rijden we langs een slingerende weg omhoog. Uiteindelijk, na wat bosrijk gebied, komen we bij een kleine nederzetting die Büyükliman heet, en een ruïne van een fort uit 1300. We stappen uit. Oh, wat mooi. Het uitzicht over de Zwarte Zee en de monding van de Bosporus is groots. Luuks wagenziekte komt naar boven met brokken.

Als we een kwartiertje hebben staan kijken gaan we verder. Luuk mag voorin naast de chauffeur zitten. Hij brengt ons naar het dorp Kilyos, naar het schijnt een badplaats aan de Zwarte Zee. Het is tegen één uur als hij de auto vlak aan zee bij een restaurant stopt.
We gaan aan de overkant van de straat aan een tafeltje in de schaduw zitten en krijgen meteen allerlei gerechten voor onze neus. Onze chauffeur is naar binnen gegaan. We mogen een vis uitzoeken van een schaal met twee soorten. De ene is een soort baars en de andere is ook een mooie. We kiezen de andere, en ik gebaar druk dat we maar één vis willen. Op tafel staat dan ook al spinaziesla, kaas, grote witte bonen, meloen, makreelfilet en brood. Dan komt de gefileerde vis van de grill. Bijzonder smakelijk. We krijgen watermeloen toe. Als ik daarvoor wil bedanken – altijd bang dat we ook hiervoor moeten gaan betalen – zegt de ober nogal bits dat het van het huis is. Ook de koffie en/of thee is gratis, maar die slaan we toch echt af.

We lopen naar de zee en kijken om ons heen. Vooral veel Russische toeristen komen hier.
De auto brengt ons naar Rumeli Kavagi; opnieuw een tochtje vol slingerweggetjes omhoog en omlaag, vergezichten en druk verkeer. De chauffeur koopt ons kaartje voor de boot – zeven lira de man, dus reken zijn opbrengst maar uit – en we nemen afscheid.

Het is kwart voor drie en het duurt nog heel even voor de veerboot komt. Langs het vissershaventje wachten we. De MS Istanbul neemt ons mee de Bosporus op. Het is druk aan boord, maar we vinden voldoende plaats langs de reling op het bovendek in de schaduw. De boot doet er anderhalf uur over om weer terug te komen in Eminönü. Het is de officiële veerdienst en doet vier of vijf andere plaatsen aan. Het zicht op beide Bosporusoevers is prachtig. Oh, wat mooi. We hebben tijd te kort om alles te fotograferen. Aan boord wordt volop frisdrank, koffie, thee en yoghurt (zei hij nou “kötyoghurt”?) aangeboden, maar ook daarvoor hebben we geen tijd.

Het is half vijf als we terug zijn in Eminönü en we wandelen langs de tramlijn. Bij Gülhane bezoeken we een Ierse pub ‘The North Shield’, in de hoop even rustig te kunnen hangen. Dat kan, maar vier Efes en twee sappen kosten hier wel bijna vijftig lira. We wandelen langs de Hagia Sophia naar de Divanyolu Cadessi, het verlengde van de Yeniçeriter Cadessi. Op nummer 12A bevindt zich ‘Sultanahmet Köfteçi’, waar we de beroemde köfte eten. Deze locanta is bekend sinds 1920 en valt niet tegen.

Op de terugweg gaan we langs de supermarkt, maar die is al gesloten. Bij de büfe in de straat van het hotel slaan we Efes in. De oude uitbater herkent me en is zeer vriendelijk, ook al spreekt hij geen woord Engels. Hij moet erg lachen als hij Luuk de tas laat dragen. Het is al bijna donker.

Een tram met jetons en stalletjes met wapens te koop. Een klim naar de Galatatoren en een onwerkelijk uitzicht. Een verdere klim naar de Istiklal Cadessi en een wandeling over de Kalverstraat van modern Istanbul. Een hoop politie op het Taksimplein en spanningen rondom de verkiezingen. Een heftige afdaling en börek. Een zeshonderd meter lang aquaduct en no boza. Een restaurant midden op straat en een hoop raki.

Als het ontbijt enzovoorts op is, gaan we naar de Yeniçeriter Cadessi. Daar komt de tram voorbij. Eerst jetons kopen. De tram rijdt langs de Bazaarwijk en Sultanahmet via het Topkapi-paleis en Centraal Station over de Galatabrug. De eerste halte in Beyoglu stappen we uit. De drukke weg oversteken doen we ondergronds. Ook daar weer winkels en stalletjes. Ze verkopen er ook geweren en pistolen. Oh, wat mooi.
Ons eerste doel is de Galatatoren. De weg erheen is steil. Je kunt ook een trap nemen, maar die lijkt veel erger. Na een omweggetje vinden we de toren ook nog.

Er ligt een klein pleintje omheen met wat winkeltjes en een boel verkiezingsversiering. Eerst even een waterpauze. Dat is hier wel nodig. En dan de toren op. De toren zelf is maar vijfenzestig meter hoog, maar omdat hij bijna op de top van de heuvel staat, steekt hij boven alles uit. Bovenin is een restaurant en een nachtclub.  En het uitzicht is overweldigend. Prachtig zicht op de stad. Oh, wat mooi. Helder weer, dus we kunnen ver kijken.

Het is heet vandaag. Regelmatig uitblazen in de schaduw is geboden. Beneden aan de toren houden we weer waterpauze. Dan nemen we het kronkelstraatje naar de Istiklal Cadessi. Het weggetje slingert zich verder omhoog. We zien allemaal winkeltjes met muziekinstrumenten, traditioneel en modern, en met elektronische versterkingsapparatuur.

De Istiklal Cadessi is de Kalverstraat van Istanbul, maar dan nog chique. De straat is breed en er rijdt een historuische tram doorheen, van het Tünelplein tot aan het Taksimplein. Dit is modern Istanbul. Veel kledingzaken, muziek- en tijdschriftenwinkels en hippe eet- en drinkgelegenheden. Ook opvallend: geen opdringerige verkopers. Langs de straat staan ook statige panden van consulaten. Hoewel de straat breed is, lopen de mensen toch aan één kant: die waar schaduw is. Aan het eind van de Istiklal Cadessi komen we op het Taksimplein.

Het is er een drukte van belang. Hoop politie op straat. Er staan hele bussen met zwaarbewapende ME-achtige politielui. Wat is hier gaande? Opnieuw de schreeuwende propagandabussen voor de verkiezingen. Het monument van de Onafhankelijkheid zouden we bijna vergeten te bekijken. Die Atatürk. Hij moest eens weten. Nog meer promotiewagens komen langs. Zondag verkiezingen en de hele stad – en als we de tv moeten geloven het hele land – is in rep en roer. Overal vlaggen en standjes. Hier op het Taksimplein staan ook nog eens verschillende journalisten met tv-camera’s en de hele meuk. De sfeer lijkt gespannen. Er is iets gaande of er gaat iets gebeuren.

We lopen terug de Istiklal Cadessi in, op zoek naar de vismarkt. Uiteindelijk wijst een vriendelijke plaatselijke bewoner me de weg. De vismarkt blijkt een smal straatje te zijn met viswinkeltjes. Daarachter weer restaurants, en dus hier weer de lui die je naar binnen löllen. Lang niet gezien.

Onder de Galatatoren houden we waterpauze. Dan weer naar beneden. Het plan is om in een park aan de Bosporus terecht te komen en daar wat te rusten. We gaan verkeerd en komen onder bij de Galatabrug uit. Wel lopen we nog even langs de kades, maar dan nemen we de tram weer terug naar het hotel. Daar nemen we wat rust. Ik haal water bij de supermarkt en op de weg terug kom ik langs een bakker en koop ik ‘börek’, gevuld met kaas. Warm en zoet en heel lekker. Verslavend lekker. De familie slaapt een tijdje.

Aan het begin van de avond wandelen we naar de Atatürk Boulevard, vlakbij het hotel. Daar staan de zeshonderd meter lange resten van het Valensaquaduct. Groot, zeg. In een zijstraat iets verderop is een befaamd winkeltje. Ze verkopen er soorten wijnazijn, maar schenken ook limonade en serveren ijs. Ik kom voor ‘boza’, een drank gestookt van bulgur, maar de drie bedienders maken ons in het Turks duidelijkedat het nu niet te krijgen is. No boza. Ze dringen ons wat gegist kersensap op, maar zijn verder erg vriendelijk.

Onderweg terug zoeken we een eetgelegenheid. Uiteindelijk vinden we die midden op straat temidden van voorbijrazende auto’s. Het wordt kip met schapenkaas. En later op de hotelkamer weer wat Efes.

Vroeg zingende moskeeën en ruig ontbijt. Boodschapjes (voornamelijk alcohol) en een wandeltocht door de stad. Een park om in uit te blazen en een paleispoort die niet open wil. Een voormalige Byzantijnse kerk die respect afdwingt (wie had dat ooit gedacht?), een park en een blauwe moskee. Handtassen, schoenen en hoofddoeken. Blauwe tegeltjes en vieze zwerfkatten. Een drukke winkelstraat en een rustige hotelkamer. Efes, kebab met pistachenoten en appelthee. En een hoop plaatjes. 

Vijf uur. De gidsen zeggen niets teveel. Om vijf uur gaan de moskeeën af.
Tegen kwart over acht ben ik op en ga douchen. Om kwart over negen zijn we in de ontbijtkamer op de eerste verdieping van het hotel. Het ontbijtbuffet is erg uitgebreid. Er zijn broodjes, koek en andere baksels, salade, tomaten, olijven, schapenkazen, vleeswaren, yoghurt in allerlei vormen, muesliachtig spul en zo. Maar ook braadworstjes, roer- en gekookte eieren, soep, thee, koffie, water en kersensap. Luuk heeft een probleem. Hij wil alles uitproberen, maar het is teveel.

Het plan van vandaag: we doen eerst boodschapjes bij de supermarkt die we gisteren gezien hebben, en lopen dan naar het Topkapi-paleis. Die boodschapjes hebben we snel gedaan. De supermarkt is nu wél open. Bij de büfe op de hoek kopen we Efes en raki voor vanavond. Dan zijn we klaar voor het echte werk.
Het begin van de wandeltocht is dezelfde als die van gisteren. We lopen naar de Süleymaniye Camii, en dan volgen we de weg naar beneden, in oostelijke richting. Op de kaart is dit een grote weg, maar in werkelijkheid een heel smal straatje dat naar beneden kronkelt. Wél propvol auto’s en taxi’s die in beide richtingen hun weg zoeken. Hoop getoeter. Steeds staat het vast. We kijken onze ogen uit. Moet ook wel, anders word je overreden. Denken we. Lopen op straat is een hachelijke onderneming; levensgevaarlijk verkeer, dalende en stijgende straatjes, nauwelijks trottoirs, de meest ridicule winkeltjes (veertig stuks van hetzelfde op een rij is geen uitzondering). Maar het lukt.
We staan aan het begin van het Gülhane Park en drinken water bij de vijver bij de ingang. Dan gaan we terug en beklimmen het steil stijgende straatje naar de ingang van de eerste hof van het Topkapi-paleis.

Het paleis is gesloten. We komen er écht niet in. Wat is ‘köt” in het Turks? Ik klamp een vriendelijke rondleider aan. Hij legt mij uit dat het paleis de hele weeek open is, behalve op dinsdag. Vandaag alleen voor speciale groepen. Ik vind mij en mijn gezin wel een speciale groep, maar daar denkt die militair met die mitrailleur bij de ingang waarschijnlijk anders over. Oké, een andere keer beter dan maar. Maar wat dan nu? Andere plannen maken.
Het wordt de Hagia Sophia, want die ligt hiernaast. We staan aan de achterkant, en via een straatje vol verkopers lopen we naar de entree. We betalen tien lira de man, gooien onze bagage door de strenge beveiliging (het lijkt gvd het vliegveld wel!), en betreden één van de nieuwe zeven wereldwonderen. Gelukkig mogen we naar binnen zonder schoenen uit te trekken en de hele shit. Oh, wat mooi.

Met wijd open mond en ogen loop ik rond. Dit is indrukwekkend! Die koepel, die is 56 meter hoog! Meer dan een kwart van de centrale ruimte is gevuld met een steiger die reikt tot aan het plafond van die koepel. Dat schijnt al jaren zo te zijn. Ze zijn hem nog altijd aan het restaureren. Die steiger beneemt een hoop van het mooie zicht in het gebouw, maar zorgt ook voor malle kiekjes. Al dat metaal.
Beneden zien we marmeren urnen, de loge van de sultan, de preekstoel of minbar, en de mihrab, de nis in de muur die gericht is op Mekka. En dan te bedenken dat dit gebouw oorspronkelijk een Byzantijnse kerk uit 537 was.

Laten we op de eerste galerij gaan kijken. Omhoog gaat niet met een trap, maar met een ‘ramp’ – een ‘ramp’: grote keien en een schuine vloer. Boven is het nóg indrukwekkender. Mooi uitzicht over het interieur van de kerk en buiten door de kleine raampjes die open staan. E is beneden gebleven; die mist heel wat moois. Als je naar beneden kijkt, zie je pas hoe hoog het is. En hier boven is ook een tentoonstelling van mozaïeken.

Terug naar beneden. We kijken nog verder rond. En maken de zee aan foto’s. Bij de uitgang mist Luuk de mozaïek die je kunt zien in de spiegel boven de bronzen deur. Ik zeg het; hij fotografeert er weer op los.

Buiten drinken we een water bij het overdekte terras. Het is er wonder boven wonder erg rustig en erg goedkoop. Maar ja, wat doen we nu? Het is pas half drie in de middag! De Blauwe Moskee, Sultanahmet Camii, ligt hier vlak tegenover. Doen we.

Het plein ‘Sultanahmet Meydani’ is ook schitterend. De fontein gaat werken en we maken foto’s bij de palmbomen of boababs. Wat het ook zijn; kan mij het schelen. Een simit, sesamzaadbroodje voor vijftig liracent. Doen, voor een keer. Gortdroog. We gaan zitten op een bankje. Tegenover ons is een Turks gezin druk bezig met familiefoto’s en gaat dan weg. Maar wat laten ze liggen, daarginds? Een damestas? Vast van hun. Wacht, daar verderop zijn ze nog. Ik ga erheen, spreek bewust niet de dames aan, maar de vader, maar die verstaat natuurlijk geen Engels. Dan niet! Ik gebaar naar de damestas van oma en wijs naar ons bankje, maar als ze blijven lachen houd ik op. Ik ga terug en ga naast mijn gezin zitten. Ineens komt één van de dochters aanrennen. De tas is van haar. Ze lacht dolblij naar ons, buigt even en holt terug naar haar familie.

Dan is het tijd voor de Blauwe Moskee, Sultanahmet Camii. Voorzichtig gaan we naar binnen, de binnenplaats op. Hee, geen entreegeld. We zien een ingang, waar veel mensen door naar binnen gaan, maar we worden snel weggestuurd naar een achteringang. Bezoekers, hè? Een pief probeert een rondleiding te verkopen. “I know all the right information. See that man? (Hij dacht dat we bij een gids hoorden.) He doesn’t know what I know. I can tell you the right things.” We worden al handig in afpoeieren. “No thank you,” en doorlopen naar de achteringang.
Binnen is het wonderschoon. Oh, wat mooi. Geen andere woorden. Veel blauwe mozaëktegels. Daarom heet het de Blauwe Moskee. Ook nogal veel publiek, trouwens. En enkele moskeegangers. Indrukwekkende versiering overal. En blauw. Er zijn ook bezoekers die niet zo netjes zijn: ze schreeuwen, gebruiken flitslicht en blijven niet achter de bescheiden hekjes. Als ik goed kijk, blijkt het eigen Turks volk te zijn. Ook opvallend voor een leek: vrouwen blijven achter in hun eigen gebedshoekje.

Bij de uitgang druk ik de bewaker wat geld in handen en ik krijg er een paar mooie toegangskaartjes voor terug. We wandelen de binnenplaats af en begeven ons naar het historische Hippodroom, waar weinig tot niets van over is. Op enkele zuilen na. We drinken water op een klein pleintje bij de Divanyolu Cadessi. Hoop zwerfkatten, ook hier.

Advertentiewagens voor de verkiezingen rijden af en aan. En zorgen voor een boel levendigheid. Wie moeten we kiezen? Weten wij veel. Wat nu? Het is half vijf. We besluiten terug te lopen naar het hotel. Langs de druke Divanyolu Cadessi, die overgaat in Yeniçeriter Cadessi.  Links mooie uitzichten door de smalle straatjes op de Marmara Zee. Ons eerste plan was eigenlijk om langs de Zee van Marmara te gaan lopen, maar de vraag was of dat zou lukken met wat schaduw langs de weg. Daarnaast zou het een beetje te lang zijn, wellicht. Dus niet.

In het hotel is er koele Efes. En dan moeten we nog eten. Het is acht uur als we terug lopen naar de hoek van de straat, in de richting van de Prinsenmoskee. Daar is Iskender Laleli restaurant. Ene Mahmut ontvangt ons netjes en adviseert ons bij de kaart. E en Luuk nemen mixed kebabs en ik ga voor die met pistache. We krijgen er gemengde sla, frieten en groot plat sesambrood bij. De bediening is erg vlot. Mahmut leert ons “dank u wel” in het Turks (“Tesekkür Ederim”). Hij spreekt Nederlands, Duits, Spaans, Engels en nog 12.354 andere talen, zolang hij maar mensen het restaurant binnen krijgt. Als het eten op is, gaan we aan een klein tafeltje zitten met onze reuze-Efes. Luuk krijgt Turkse appelthee. Dan gaan we terug naar het hotel. Daar is nog meer Efes. En Yeni Raki.

Elektronisch inchecken bij de KLM, ongestempelde treinkaartjes en een overboekt vliegtuig. Een viersterrenhotel, levensgevaarlijk verkeer en heuvels. Opdringerige handelaren, bier uit plastic en sinaasappelsap dat ijsthee blijkt te zijn. Een Nederlandse Turk, een dure minibar en een avondlijke zoektocht op zoek naar bier en wijn. Nu nog een flessenopener.

“Oh, wat mooi!”

Elektronisch inchecken bij de KLM. Mooi, maar het werkt niet. We hebben het gisterenavond laat geprobeerd en vanmorgen vroeg nog een keer.
Hidihi is er om 05.30 uur. Volledig in stijl draagt ze een fez. Ze brengt ons naar het station.
We hebben de trein van iets voor zes uur ’s morgens. Ik heb gisterenmiddag de treinkaartjes al gekocht, en vergeet nu om de ze op het perron af te stempelen. Als we ergens tussen Amersfoort en Amsterdam zitten, komt er een conducteur. Die is zo vriendelijk om die drie keer vijfendertig pleuro boete niet in rekening te brengen. Er bestaan nog vriendelijke mensen, dat zie je dan maar weer.
Automatisch inchecken bij de KLM. Mooi, maar het werkt niet. Een behulpzame meneer van de KLM krijgt het ook niet voor elkaar. “Er is iets mis; ik weet het ook niet; u moet naar de gewone incheckbalie.” Mooi. Dus niet.
Een dame toetst van alles in.
“Wat was er nou mis?” vraagt E.
“De vlucht is overboekt,” is het antwoord. “Teveel stoelen verkocht.”
“Hebben we nou wel een plekkie?” vraag ik.
“Nee.”
“O?”
“Ja. Onze fout. Maar u krijgt genoegdoening. Compensatie.”
Fijn. We krijgen uitleg over de volgende vluchten van vandaag, eten op kosten van de KLM, en allerlei andere goedmakertjes die het nét niet zijn. Mooi?
Gelukkig valt het allemaal mee. Na uitgebreid koffie leuten blijkt dat we wél het vliegtuig in kunnen. Luuk vliegt voor het eerst. Twee uur en vijfenvijftig minuten. Naast mij zit een jong Turks stel dat voorde tweede keer naar Istanbul gaat . Ze geven me een hoop tips. Allemaal dingen die ik allang gelezen heb in de gidsen. Op dit moment lees ik de gids die ik van AarJan geleend heb.
De lunch komt uit een kartonnen doosje. Ik bespeur een hoop opgelegde vitaminen en koolhydraten. We worden ruim voorzien van drinken.
Bij het landen schommelt het vliegtuig vervaarlijk. Ik hoop dat we het halen. (Pas een paar dagen later gaat er een landing fout in Zuid-Amerika. Hoop dooien daar.)

Een visum. We moeten eerst een visum halen. Daar staan we dan. We spreken geen woord Turks, behalve “Merhabba”, en hun Engels is nauwelijks beter. Zowaar, we vinden onze bagage snel. Nu de uitgang nog. Hoe we ook om ons heen kijken: geen exit. Als we iets lopen, is-ie natuurlijk heel dichtbij. De schuifdeuren gaan open en we staan in de arrivals hall. Een hele menigte aan papieren bordjes met namen gaat omhoog. E ziet een bordje met de naam van ons reisbureau. Het is een jongedame, die ons in vloeiend Duits vertelt dat we dááro moeten wachten.

Niet veel later zitten we met een ander Hollands gezin in een taxibus. De jongedame lult ons de oren van de kop over allerlei dingen die ik allang in die reisgids had gelezen. We rijden langs de Zee van Marmara, aan de zuidkant van Istanbul. Als we de Blauwe Moskee ver weg kunnen zien, slaan we af naar links, het centrum in. Tenminste, als dit het centrum is. Weet ik veel. Heel Istanbul ziet eruit als het centrum van de stad. Het is een drukte van belang. De taxi rijdt onder een aquaduct door, gaat rechtsaf, geeft ons uitzicht op een kolossale moskee, en draait dan een armetierig straatje in. Eerst de gasten van Hotel Senator afzetten. Dat zijn wij.
Het viersterrenhotel blijkt inderdaad een viersterrenhotel. Oh, wat mooi. De jongedame loopt mee naar binnen en helpt ons op weg. De dame achter de balie pakt onze identiteitskaarten af en gebaart dat we mogen wachten in de lobby. Na een minuut of vijf komt een heuse piccolo ons ophalen. Hij brengt onze koffers via de lift naar de tweede hotelverdieping (=vierde etage). Daar volgen we hem door een doolhof van gangen. We komen aan bij kamer nummer 217. Oh, wat mooi. Eén of andere pief maakt nog even Luuks bedbank op en dan verdwijnen de twee mannen. Ik wil ze wel wat geld geven, maar ik héb helemaal geen geld. Nog niet.
Terug in de lobby huur ik bij de receptie een kluis, terwijl alle spullen voor erin nog boven op de hotelkamer liggen. Ontbijt is van zeven tot tien op de eerste verdieping.

We zijn klaar voor de eerste verkenning van Istanbul. Op zoek naar een bank.
We lopen het straatje omhoog naar een grotere weg. De Sehzade Basi Cadessi zullen we vaker betreden. Langs de Prinsenmoskee. Hier, een supermarkt! Mooi. Maar geen geld. Geen bank te bekennen. Gingen die banken trouwens niet om vier uur dicht? Het is hier nu kwart over vier.
Linksaf dan maar, op de gok naar het noorden, in de richting van de Gouden Hoorn. Plan: de Kruidenbazaar bezoeken en op de Galatabrug staan. Istanbul ligt op heuvels, had iemand dat al verteld? Nee, nou dan doen wij het! Het verkeer is druk, wild en roekeloos, ook in de smalle straatjes. Ineens staan we voor de Süleymaye Camii (Moskee). Daar wil ik nog ’s in. Wat een joekel. Dan moeten we de heuvel af. Da’s steil.
Ineens zien we eindelijk een bank. Oh, wat mooi. Kunnen we nu eindelijk gaan kopen en brassen. De tocht naar beneden levert hilarische taferelen op. Steile trappen, belachelijke winkels (alleen maar weegschalen?), hopen afval op de weg en ’themastraatjes’: een straatje textielwinkels, een straatje huishoudplastiek en een straatje banken (wááát?). Bij de Gouden Hoorn is het ontzettend druk. Ook erg veel bedrijvigheid op het plein van Eminönö. Zondag zijn er verkiezingen. Nu een hoop lawaai van propagandamakers voor ieders partij. Het plein hangt vol rode vlaggetjes. Busjes met luidsprekers erop rijden af en aan. Ze prijzen allemaal hun partij aan. Denken we. Of misschien verkopen ze cheeseburgers?
Onze eerste échte bezienswaardigheid is de Kruidenbazaar. Het systeem in deze overdekte markt is al snel duidelijk. Er is één medewerker buiten de winkel en één binnen. Die buiten praat de klant naar binnen. Eerst in het Turks, en als je niet reageert volgt Engels, Duits en Nederlands. E is de eerste winkel al binnengeloodst. Luuk en ik begrijpen dat je géén oogcontact met die gasten moet hebben, maar ondertussen vanuit je ooghoek moet zien wat er aangeboden wordt. Kortom: zo snel mogelijk hier vandaan.

De Galatabrug op. Fantastisch uitzicht. Oh, wat mooi. Aan het eind van de brug is mijn oriëntatie weg. De kaart van die buurt heb ik niet bij me. Omdraaien, dus.
Aan de onderkant van de brug zijn eettentjes. Overal willen ze je naar binnen praten. Het voelt erg onbeleefd om steeds gewoon door te lopen, maar niets anders helpt. Als we op het pleintje achter de Kruidenbazaar terug zijn, zoeken we een tentje waar we iets kunnen gaan drinken. Wéér overal obers die mensen naar binnen praten. Demonstratief ga ik dáár zitten waar niemand staat. Er zijn banken met tapijtkussens, parasols en kleine tafeltjes. Een ober loopt met borden eten, die hij bij de buren heeft gehaald. We bestellen Efes, het Turkse bier. Het komt in een rode plastic beker, zodat je niet kunt zien wat erin zit. Vast geen tapvergunning. Het duurt even voordat we duidelijk kunnen maken dat Luuk appelsap wil. Dat hebben ze niet. Wél jus d’orange. Dan dat maar. Even later krijgt hij ijsthee met multivruchtensmaak. Hoop mensen te zien. Het is druk rondom het pleintje.

We lopen terug in de richting van het hotel. De tocht gaat door smalle kronkelende straatjes; ik kan de weg moeilijk op de kaart vinden, maar weet de richting ongeveer. Shit, daar is de Grote Bazaar. Die willen we écht niet in. Even later staan we op de drukke stadsverkeersader Yeniçeriler Cadessi. Ook hier weer heel veel winkeltjes en handelaren op straat.

Om zeven uur zijn we terug in het hotel. Eten? Hier! In het historisch restaurant van het hotel. Alledrie een mixed grill. Luuk aan de appelsap en zijn ouders aan de Efes. We worden aangesproken door een jonge medewerker van het hotel. Hij spreekt vloeiend Nederlands. Op de vraag waar hij dat opgelopen heeft, antwoordt hij dat hij in Nederland geboren is, maar nu hier in Istanbul woont en werkt.
We eten voor zeventig lira. Dat is vijfendertig euro.
Het is negen uur als we weer in de hotelkamer zijn. Er is een minibar, maar daar willen we geen gebruik van maken. We zijn nog geen halve dag in Istanbul en vinden vier lira voor een glas wijn al duur.
Ik ga de straat op, op zoek naar de supermarkt. Buiten schemert het. De Prinsenmoskee is schitterend verlicht. De supermarkt is gesloten. Her en der is wel zo’n ‘büfe’, waar je dag en nacht van alles kunt kopen. Efes, bijvoorbeeld. Ik loop een klein rondje en vind zo’n winkeltje. Ik koop een fles wijn voor acht lira, een fles appelsap en wat blikken Efes. Als ik terugloop naar het hotel, zie ik ontelbare büfe’s. Zo is er ook een bijna naast het hotel en op het geveltje prijkt een reclamebord voor Efes.
De fles wijn blijft ongeopend. We hebben geen kurkentrekker. Die blikken Efes zijn zo op en dus gaan we op tijd naar bed. Morgen staat het Topkapipaleis op het programma. En de eerste oproep tot het gebed vanaf de Moskeeën vindt plaats om vijf uur. Oh, wat mooi.